KIKO TA PASANDO

E uniko kaminda ku bo ta haña tur informashon kompletamente gratis. Klik anto lesa. Manda tur loke bo ke pa wordu publika i invitashon pa kubri rueda di prensa na e Email: kikotapasando@outlook.com

GOBIERNUNOTISIA

Ministerio di Salú, Medio Ambiente i Naturalesa ta informá ku…  Update situashon mundial di Novel Corona Virus-2019 (COVID -19)

Ministerio di Salú, Medio Ambiente i Naturalesa ta informá ku… 

Update situashon mundial di Novel Corona Virus-2019 (COVID -19)

Willemstad – Ministerio di Salú, Medio Ambiente i Naturalesa (GMN) ta informá ku ta kontinuá ku e trabounan nesesario pa evitá entrada di e vírùs mas tantu posibel i detektá kasonan ku lo por yega Kòrsou mas lihé posibel. 

Situashon munidal di COVID-19 

For di 30 di yanüari 2020 Organisashon Mundial di Salú (WHO) a deklará COVID-19 (Corona Virus Disease ántes yamá 2019-nCoV) un malesa di interés internashonal. Esaki ta enserá ku tur pais ta responsabel di intensifiká medidanan di vigilansia epidemiológiko i vigilansia na Ports of Entry (Airport i Haf). 

Komo a indentifiká kasonan di e malesa pafó di China i tin brotenan di COVID-19 na vários kaminda na otro parti di mundu, ta nesesario pa kambia e informashon pa biaheronan ku a bishitá òf a yega di sierto paisnan: 

Si bo a biaha pa China (inkluso Taiwan, Macau, Hongkong), Singapore, Sur Korea, Iran òf di Norte di Italia (region Lombardía òf region Veneto), i denter di 14 dia bo desaroyá keintura en kombinashon ku problema di bo via respiratorio manera, tosamentu òf problema ku rosea kòrtiku, tuma kontakto ku bo dòkter di kas via telefòn. Esaki ta konta tambe si bo tabatin kontakto ku un hende ku ta tin e malesa COVID-19. 

Si no ta striktamente nesesario ta konsehá pa no biaha pa China (inkluso Taiwan, Macau, Hongkong), Singapore, Sur Korea, Iran òf Norte di Italia

Tene kuenta ku e lista di paísnan kaminda tin presensia i transmishon ekstenso di COVID-19 por kambia diariamente i ta nesesario pa sigui boletinnan ofisial di informashon ku gobièrnu ta suministrá via Ministerio di Salú, Medio Ambiente i Naturalesa (GMN).     

Preparashon i Trabounan

Departamento di Epidemiología di Ministerio GMN ta sigui den kontakto estrecho ku tur partner ku tin di haber ku identifikashon di e promé posibel kaso i tratamentu di esaki. Esaki ta inkluí entre otro Curaçao Airport Partners (CAP), Curaçao Tourism Board (CTB), Curaçao Hospitality and Tourism Association (CHATA), Curaçao Medical Center (CMC), Analytisch Diagnostisch Centrum (ADCnv) i Imigrashon.  Tur kolaborashon ta 

 

keda palabrá teniendo na kuenta tur posibel senario na momentu ku detektá un kaso sopechoso. 

Identifikashon di posibel Kaso i Monitoreo 

Ta trahando ku outoridatnan prominente i gruponan di interés pa identifiká individuo i/òf gruponan ku a biaha pa pais i regionnan menshoná i despues bin Kòrsou. Kada persona ta risibí informashon di e infekshon, e síntomanan, kiko pa hasi i ken pa tuma kontakto kun’e si ta nesesario. Aktualmente personal di Epidemiologia i Investigashon tin algun persona ta monitòr diariamente. 

Ta urgi tur ku ta bin bèk for lugánan ariba menshoná pa tene kuenta ku posibel síntoma durante 14 dia despues di sali for di un region kaminda tin kasonan. Personal di GGD ta keda monitoriá si e persona a desaroyá síntoma di infekshon. E síntomanan ta inkluí: keintura (mas haltu ku 38°C), tosamentu i problema pa hala rosea. 

Aktualmente personal di Epidemiologia i Investigashon di Ministerio GMN a monitòr algun hende kaba durante 14 dia i tin algun persona ainda ta keda di monitòr diariamente te ora e 14 dianan pa nan ta tras di lomba. 

Kiko ta Corona Vírùs

Corona vírùs ta un famia di vírùs ku ta duna normalmente fèrkout i tin bes malu di barika. Esun aki ta un nobo pa e ser humano, kemen tur hende por pega kun’é. Ademas e promé kasonan na China a indiká ku e Corona vírùs aki por duna problema respiratorio severo i por kousa morto. 

Esakinan ta e posibel síntomanan:

  • Keintura (mas haltu ku 38°C). Tin algun hende ku kisas lo no desaroyá keintura, manera adulto mayor, mucha chikitu i persona ku defensa abou (immunosuppressed) 
  • Tosamentu
  • Doló di garganta
  • Nanishi ta será / ta kore / nistermentu
  • Kansansio, kurpa sin grasia
  • Problema pa hala di rosea

 

Tur informashon relashoná ku COVID-19 ta den desaroyo i ta kambia diariamente, pa aworaki ta konsiderá ku sierto gruponan ta kore mas riesgo di desaroyá malesa severo unabes nan keda infektá. E gruponan aki ta: hende riba 60 aña, hende di kualkier edat ku ta sufri di un malesa króniko manera asma, sikkelcel, diabétis, problema di kurason i nir, i hende ku sistema di defensa suak pa motibu di malesa, tratamentu òf remedi.

Kon por prevení COVID-19

Na e momentonan aki no ta eksistí vakuna kontra e vírùs COVID-19. Pero por hasi otro kosnan ku ta yuda prevení kontagio ku e vírùs aki. 

E vírùs ta sali for di kurpa di e persona malu via di nistermentu, tosamentu i asta papiamentu. 

  • Di e forma aki e por pasa dirèkt via airu i pega un otro hende via di halamentu di rosea.
  • Ku man shushi tambe nos mes por introdusi e vírùs den nos kurpa via wowo, nanishi i boka.

Pa redusí e chèns di pega ku e vírùs ku ta okashoná COVID-19 ta rekomendá pa: Evitá serkanía ku hende malu. Laba man frekuentemente ku awa i habon, si esaki no ta disponibel por usa djèl ku mínimo 60% alkohòl (hand sanitizer). No mishi ku wowo, nanishi i boka pa evitá di introdusi e vírùs den bo kurpa.

En General 

Semper den malesanan kontagioso di e aparato respiratorio ta konta ku mester praktiká reglanan di higiena ora ta nister i tosa, usa lensu di papel (depues di uso benta afó), tambe por usa e doblá di bo kokoti pa nister i tosa aden. Laba man frekuentemente ku awa ku habon durant 20 sekònde (kantika di happy birthday). Sigur laba man despues di nister, tosa i bai baño. Limpia i desinfektá superfisienan i ophetonan ku por ta kontaminá. Si abo ta malu limitá kontakto ku otronan pa evitá di peganan.

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Discover more from KIKO TA PASANDO

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading