DISKURSO NA TELEVISHON Gezaghebber / TV-toespraak Gezaghebber

DISKURSO NA TELEVISHON

 

Apresiabel ko- siudadanonan di Boneiru,

 

Na bispu di aña nobo gustosamente huntu ku boso mi ke wak bèk riba e aña ku a transkurí i wak dilanti den direkshon di loke nos ta spera ku 2020 ta bai trese pa nos. 

 

Hopi kos a pasa den aña 2019. 

 

Kaminda ku minister di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino, Raymond Knops na aña 2018, tempu ku e tabata sekretario di estado ainda, tabata di opinion ku Boneiru tabata hasi muchu tiki progreso, resientemente den un debate ku Tweede Kamer el a enfatisá ku tin hopi kos bon ta pasando na Boneiru.

 

I t’asina ta. Mi ta spera ku aki sinku aña nos por bisa otro: 2019, esei tabata e aña di kambio. Un aña kaminda nos a laga un periodo di gobernashon difísil nos tras i a kuminsá dirigí nos mes riba futuro, ku ménos atenshon pa loke ta dividí nos i mas atenshon pa loke ta konektá nos bonerianonan ku otro.

 

Esei ta loke hopi di boso ta deseá tambe despues di vários aña kaminda tabata bai mas mihó sí ku entre otro enseñansa i kuido di salú, pero kaminda riba otro terenonan ku ta mes importante e tiki progreso ku a logra tabata desepshonante. 

Mientras ku nos tur a spera esei sí despues di 10-10-10.

 

A dura hopi tempu promé ku gobernantenan di Entidat Públiko Boneiru i Reino a haña otro den un agènda komun pa hasi bida di nos bonerianonan mas mihó. 

Esei, manera a ser bisa asina tantu biaha na ‘politiek Den Haag’, tabata e meta di e renobashon estatal.

 

Ku boso mester a warda asina tantu riba por ehèmpel atendementu ku pobresa òf ku nos kamindanan, tin diferente kousa. Un di eseinan ta ku nos, gobièrnu i nos mes, a supestimá kon grandi e retraso ta ku nos isla a konosé den su desaroyo komo parti di e pais Antia Hulandes.

 

E retraso ei no ta sintá solamente den asuntunan visibel manera e estado deplorabel di nos kamindanan, pero tambe den nos aparato gubernamental lokal. Nos forsa di ehekushon ta laga di deseá. 

Den Haag tambe a kometé fayo. Ta te despues ku den gabinete a bini un mandatario apart pa e partinan karibense di Reino, a surgi un ambishon berdadero na Den Haag pa hasi kosnan mas mihó riba nos islanan.

 

Nos mester buska e kulpa serka nos mes tambe: e hopi kambionan di gobièrnu tambe a stroba nos progreso. Afortunadamente ta parse ku stabilidat gubernamental ta biniendo bèk. 

Tin kestion atrobe di koperashon konstruktivo ku ministerio di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino i e departamentonan ku riba nan tereno di maneho ta ko-responsabel pa bienestar di pueblo di Boneiru.

 

E konfiansa ku a keda rekuperá entre tantu a duna un seri di resultado konkreto manera akuerdonan tokante finalisashon di konstrukshon di e instalashon pa purifiká awa shushi, kwal ta bon pa nos refnan di koral i tambe pa nos kunukeronan, tenementu di nos awa di bebe pagabel, konstrukshon di kaminda rònt di skolnan, ampliashon di akohida pa mucha i hasi esaki mas aksesibel, konstrukshon di 500 kas di hür sosial i un akuerdo di prevenshon pa hasi Boneiru mas salú.

 

Un logro importante ta stipulashon di un punto di referensia pa un mínimo sosial i e pasonan ku sekretario di estado Tamara van Ark di Asuntunan Sosial i Empleo a hasi pa redusí pobresa. 

Aki nos por menshoná ku entrante 1 di yanüari sueldo mínimo, pagonan sosial i kompensashon pa yu ta subi atrobe. Medidanan pa baha kosto di bida ta den preparashon.

 

Loke ta hasi mi hopi kontentu ta ku e esfera den nos komunidat, serka siudadanonan, empresarionan, organisashonnan, fundashonnan i asosiashonnan  hasiendo un buèlta den bon direkshon. 

Mi ta ripará ku e desishon di Kolegio Ehekutivo pa invitá komunidat pa aportá ku nan ideanan pa e programa di gobernashon a kai den bon tera. 

E invitashon pa papia huntu ku nos tokante e Plan Maestro 2030 den kua lo bini kon nos ke pa Boneiru lusi aki 10 aña, a okashoná mas entusiasmo ainda.

 

Pa mi ta un plaser di mira ku nos hendenan ta kuminsá move. Nos bonerianonan gusta para warda pa mira kiko ta bai pasa promé ku nos hasi algu. Miéntras ku nos ta kankan di talento i nos ta disponé di un arsenal di hende di ofishi i ‘young professionals’ ku bon formashon. 

Sinembargo nos tin e tendensia pa laga otronan tuma inisiativa. Pa e motibu ei no ta bira sufisiente visibel ku nos por hopi mas ku nos mes ta pensa. Sigur ora nos dirigí nos energia riba metanan komun.

 

Bou di nos bonerianonan mi kier mira mas un disponibilidat pa yuda edifiká un Boneiru kaminda prosperidat i bienestar ta den ekilibrio ku otro i progreso ta kana man den man ku konservashon di nos identidat, kultura, rekursonan natural, tradishonnan i norma – i balornan típiko boneriano.

 

Komo isla chikitu nos ta para dilanti di desafionan grandi. Nos komunidat ta kresiendo, na fin di e aña aki nos ta yegando 21.000 habitante pa di promé biaha den nos historia. 

Nos ta eksperensiando kresementu den aktividatnan ekonómiko i komersial. 

Aunke ku e aña aki a pone hopi kos kana, ainda tin problemanan agudo ta wardando pa atendé na un manera desidido kuné. 

Kolegio Ehekutivo no por hasi esei su so. Koperashon ta nesesario pa hasi esei. No solamente ku Konseho Insular i e ministerionan, pero ku komunidat tambe. Ku boso pues pueblo di Boneiru. Laga nos tene e ‘vibe’ positivo duru, uni forsa i traha skouder ku skouder riba mehorashon di e klima di biba pa tur hende. Huntu nos ta mas fuerte!

 

Promé ku mi terminá mi ke para ketu ku boso un ratu serka nos ko – siudadanonan  ku den e aña tras di lomba a konfrontá kontratempu, pa motibu di pèrdida di un ser kerí òf ku pa otro motibunan ta pasando den tempunan difísil. Laga nos no lubidá e personanan aki ku tambe ta nos rumannan. Un gesto chikitu di nos parti den nan direkshon ya kaba por hasi un diferensia grandi.

 

Apresiabel ko – siudadanonan, falta masha poko pa nos drenta un aña nobo. Mi ta deseá boso tur un aña 2020 salú, yen di prosperidat i felisidat. Masha danki pa boso atenshon.                      

 

---

 

Op de drempel van oud naar nieuw wil ik graag samen met u terugblikken op het voorbije jaar en vooruitkijken naar wat 2020 ons hopelijk gaat brengen.

 

Er is veel gebeurd in 2019. 

 

Waar minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Raymond Knops in 2018, toen hij nog staatssecretaris was, vond dat Bonaire te weinig voortgang maakte, benadrukte hij onlangs in een debat met de Tweede Kamer dat er op Bonaire goede dingen gebeuren. 

 

En zo is het. Ik hoop dat we over vijf jaar tegen elkaar kunnen zeggen: 2019, dat was het jaar van de ommekeer. Waarin we een bestuurlijk moeilijke periode achter ons lieten en ons op de toekomst richtten, met minder aandacht voor wat ons verdeelt en meer aandacht voor wat ons Bonairianen onderling verbindt.  

 

Velen van u verlangen daar ook naar na jaren waarin het wel beter ging met onder meer het onderwijs en de gezondheidszorg, maar er op andere, net zulke belangrijke terreinen teleurstellend weinig vooruitgang is geboekt. Terwijl wij daar met zijn allen na 10-10-10 wel op hadden gehoopt.

 

Het heeft lang geduurd voordat de bestuurders van het openbaar lichaam Bonaire en het Rijk elkaar hebben gevonden in een gemeenschappelijke agenda om het leven er voor de Bonairianen beter op te maken. Dat was, zo is ook in politiek Den Haag vaak gezegd, het doel van de staatkundige vernieuwing.

 

Dat u zo lang heeft moeten wachten op bijvoorbeeld de aanpak van de armoede of de wegen heeft verschillende oorzaken. Een daarvan is dat wij, de regering en wijzelf, hebben onderschat hoe groot de achterstand is die ons eiland in zijn ontwikkeling heeft opgelopen als onderdeel van het land Nederlandse Antillen. 

 

Die achterstand zit hem niet alleen in zichtbare zaken zoals de slechte staat van onze wegen, maar ook in het lokale overheidsapparaat. Onze uitvoeringskracht laat te wensen over. 

Ook Den Haag heeft steken laten vallen. Pas nadat er in het kabinet een aparte bewindspersoon is gekomen voor de Caribische delen van het Koninkrijk ontstond er in Den Haag echte ambitie om het beter te doen. 

 

We moeten de hand ook in eigen boezem steken: de vele bestuurswisselingen hebben de vooruitgang eveneens in de weg gestaan. Gelukkig lijkt de bestuurlijke stabiliteit te zijn teruggekeerd. Er is weer sprake van constructieve samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de vakdepartementen die op hun beleidsterrein medeverantwoordelijk zijn voor het wel en wee van de bevolking van Bonaire.

 

Het herstelde vertrouwen heeft inmiddels een reeks concrete resultaten opgeleverd zoals overeenkomsten over de afbouw van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (goed voor het koraal en onze landbouwers), het betaalbaar houden van drinkwater, de aanleg van wegen rond scholen, het uitbreiden en toegankelijk maken van kinderopvang, de bouw van vijfhonderd sociale huurwoningen en een preventieakkoord om Bonaire gezonder te maken. 

 

Een belangrijke doorbraak is de vaststelling van een ijkpunt voor een sociaal minimum en de stappen die staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zet om de armoede op ons eiland terug te dringen. Zo gaan per 1 januari opnieuw het minimumloon, de sociale uitkeringen en de kinderbijslag omhoog. Maatregelen om de kosten van levensonderhoud te verlagen zijn in voorbereiding.

 

Waar ik heel blij van wordt is dat de stemming in de samenleving, onder burgers, ondernemers,  organisaties, stichtingen en verenigingen in de goede richting omslaat. 

Ik merk dat het besluit van het Bestuurscollege om de gemeenschap uit te nodigen ideeën te leveren voor het collegeprogramma goed is gevallen. 

Nog veel meer enthousiasme maakte de uitnodiging los mee te praten over het Masterplan 2030 waarin komt te staan hoe wij willen dat Bonaire er over tien jaar uitziet.

 

Het doet mij goed dat de mensen in beweging komen. Van onszelf zijn wij Bonairianen een beetje afwachtend. Terwijl we barsten van de talenten en een groot arsenaal aan vaklieden en goed opgeleide young professionals hebben. We hebben echter de neiging het initiatief makkelijk uit handen te geven. Daardoor blijft onderbelicht dat wij tot veel meer in staat zijn dan we zelf denken. Zeker als we onze energie richten op gemeenschappelijke doelen. 

 

Ik wil bij de Bonairianen een grotere bereidheid zien om mee te helpen aan een Bonaire waar welvaart en welzijn in balans zijn en vooruitgang hand in hand gaat met het behoud van onze identiteit, cultuur, natuurlijke rijkdommen en typisch Bonairiaanse tradities, normen en waarden.

 

We staan als klein eiland voor grote uitdagingen. Onze samenleving groeit, aan het eind van dit jaar hebben we voor het eerst in de geschiedenis het aantal van 21.000 inwoners hebben bereikt. We maken een groei mee in economische activiteiten en  de handel.  

Alhoewel er dit jaar veel in gang gezet, liggen er nog dringende knelpunten te wachten om daadkrachtig te worden aangepakt. 

Het Bestuurscollege kan dat niet alleen. Daarvoor is samenwerking nodig. Niet alleen met de Eilandsraad en de ministeries, maar ook met de samenleving. Met het Bonairiaanse volk dus.  Laten we de positieve vibe vasthouden, de krachten bundelen en schouder aan schouder werken aan het verbeteren van het leefklimaat voor iedereen. Samen staan we sterker!

 

Voordat ik ga afronden wil ik met u stilstaan bij mede-Bonairianen die in het afgelopen jaar met tegenslag zijn geconfronteerd, door het verlies van een dierbare of het door andere oorzaken zwaar hebben. Laten we deze mensen, onze broeders en zusters, niet vergeten. Een klein gebaar kan al een groot verschil maken.

 

Beste mede-Bonairianen, nog even en we knallen het nieuwe jaar in. Ik wens u allen een gezond en voorspoedig 2020. Dank u voor uw aandacht.