KIKO TA PASANDO

E uniko kaminda ku bo ta haña tur informashon kompletamente gratis. Klik anto lesa. Manda tur loke bo ke pa wordu publika i invitashon pa kubri rueda di prensa na e Email: kikotapasando@outlook.com

GOBIERNUNOTISIA

Stephen Walroud: karta na Minister di Trafiko, Transporte i Planifikashon Urbano

Presidente di Parlamento

Sr. W. Millerson

Wilhelminaplein 4 

Presente 

 

Djaweps, 23 di yanüari 2020

 

Tópiko: Kambionan den nos transporte públiko pa loke ta trata bus grandi, bus chikí, taksi i tourwagen ku awe ta den un estado di krísis

 

 

 

Apresiable señor Millerson.

 

Pa medio di artíkulo 96 di Reglamentu di òrdu, mi lo kier pidi bo pa dirigí e siguiente karta ku e tópiko ariba menshoná na Zita Jesus Leito, minister di VVRP.

 

Danki di antemano, 

 

Atentamente,

 

  1. Walroud

Miembro di Parlamento di Kòrsou

 

Minister di VVRP  

Minister Zita Jesus Leito

 

Djaweps, 23 di yanüari 2020

 

Tópiko: Kambionan den nos transporte públiko pa loke ta trata bus grandi, bus chikí, taksi i tourwagen ku awe ta den un estado di krísis

 

Apresiable minister Jesus Leito,

 

Den reunion públiko di 2 di desèmber 2019 durante tratamentu di presupuesto 2020 diferente moshon a wòrdu pasá den parlamento. Un di e moshonnan ku a pasa ‘wall to wall’ ta e moshon tokante mobilidat en general i transporte públiko en partikular. E karta aki ta pa aksentuá ku parlamento ta hopi serio den su afan pa mira kambio riguroso den nos transporte públiko i ku minister ta responsabel pa no solamente dirigí e maneho di e ministerio den e direkshon ei sin mas demorashon pero tambe manehá tur posibel resistensia pa ku e kambionan nesesario mustrando riba interes general. E moshon konserní ta añadí na e karta aki. 

 

Teniendo kuenta kon e deliberashonnan a kana den e reunion di presupuesto pa loke ta trata e tema di transporte públiko, mi ta tribi di bisa ku minister por konta ku sosten di parlamento di Kòrsou den ehekushon di e kambionan den transporte públiko manera a keda formulá den e moshon. Den e kuadro aki ta bon pa minister wak e argumentonan (konsiderans) uzá den e moshon ku e profundidat nesesario. Tambe pa tuma nota di e dictum di e moshon unda minister ta haña tur espasio i apoyo pa aktua ku sosten di parlamento. Den esaki parlamento a pone bon kla riba mesa ku e kaminda prinsipal pa minister kana sin voilá e lei eksistente di transporte públiko ta pa primeramente, meskos ku parlamento, deklará mobilidat na Kòrsou i konsekuentemente nos transporte públiko den un estado di krísis. Na di dos lugá pa minister anunsiá ku pa solushoná e krísis, minister lo bai hiba un maneho di krísis den un periodo di transishon ku tin un durashon máksimo di 4 aña. Na di tres lugá pa minister anunsiá ku e maneho di krísis ta wòrdu formulá den antisipashon di i konforme e espíritu di un lei nobo di transporte públiko ku ta den preparashon i pa medio di parlamento lo mira lus denter di e mesun fase di transishon.

 

Echo ta ku ya parlamento, meskos ku minister, a konkluí ku nos transporte públiko lo tin ku wòrdu reglá fundamentalmente otro for di e manera ku nos transporte públiko ta wòrdu reglá den e lei aktual. E lei aktual, ku tin su fundeshi mas ku 60 aña pasá, simplemente pa diferente motibu no ta kuadra mas ku e realidat ku nos ta biba awe. Ta p’esei gobièrnu tin ku sigui traha riba un lei nobo di transporte públiko unda mobilidat ta hunga un ròl sentral, tantu pa esun lokal, pero tambe pa esun ku ta di bishita riba nos isla. Es mas, mobilidat na Kòrsou mester ta garantisá na un nivel haltu i ku mira riba futuro i avansenan teknológiko. Mobilidat ta un instrumento sosial i ekonómiko di balor inmenso. Mester traha kontinuamente riba dje.

 

Den e kuadro aki ta importante pa minister tuma nota di mi disertashon den e reunion públiko di 2 di desèmber 2019 unda ante parlamento mi a duna minister mi idea di kon restrukturá nos transporte públiko. Básikamente mi a proponé minister pa restrukturá nos transporte públiko den 2 sektor en bes di 4 sektor manera te awe ta e kaso. Den mi opinion e 4 sektornan eksistente tin ku wòrdu integrá na e siguiente forma: e sektor di ‘grote bus’ i ‘kleine bus’ tin ku wòrdu integrá den un sektor ku mi a yama ‘openbaar busvervoer’ i e sektor di ‘taksi’ ku ‘tourwagen’ tin ku wòrdu integrá den un sektor ku mi a yama ‘vervoersbedrijf’.

 

Defakto pa loke ta trata e sektor ku mi a yama ‘openbaar busvervoer’ minister ya ta kanando den direkshon di optimalisá e servisio di e kompania di gobièrnu ABC AutoBusbedrijf N.V. (Autobusbedrijf) dor di entre otro, banda di Punda ku Otrabanda, bin ku mas sentro di parada di bus (‘overstapstation’). Loke falta sinembargo ta un maneho pa ku e integrashon di e busnan chikí (‘kleine bussen’) den Autobusbedrijf. Esaki no por wòrdu di posponé mas. Ta mas ku 20 (!) aña kaba ta papiando riba esaki i diferente mandatario a purba hasi algu, pero nada konkreto den e direkshon korekto no a pasa te ku awe. Den e kuadro aki mi ta proponé minister pa hiba un maneho di krísis dirigí pa den un periodo máksimo di 4 aña kompletamente ‘bouw af’ e sistema di vergunning (permit) pa bus chikí di un banda, dor di prolongá e vergunning pa periodonan di solamente 1 aña i no mas ku 3 biaha di prolongashon midí for di 2020, i di otro banda duna kada un vergunninghouder di un bus chikí inkluso e hulp shofùr e oportunidat pa na kualke momento, pero dentro di e periodo di transishon, drenta den servisio di Autobusbedrijf unda eventualmente hasta e vergunninghouder por bende su bus ku Autobusbedrijf na un preis hustu. Di e forma aki i na un manera kontrolá i humano ta duna kada doño di e vergunning di bus chikí e tempu i e espasio nesesario pa adaptá na e direkshon ku transporte públiko ta bayendo.

 

Pa loke ta trata e sektor ku mi a yama ‘vervoersbedrijf’ mi ta proponé minister pa hiba un maneho di krísis dirigí riba otorgamentu di ‘ontheffing’ (eksonerashon) na tur esnan ku tin ta warda riba un vergunning i ku ta aparesé riba e listanan di espera di tantu taksi komo tourwagen. Tambe mi ta propone pa otorgá ‘ontheffing’ na tur esnan ku no ta riba lista di espera pero ku si kier bin na remarke pa un vergunning pa un taksi of tourwagen. Hasiendo esaki minister defakto den korto tempu, pero ku rasonnan bálido ta liberalisá e merkado di transporte públiko (ku no ta openbaar busvervoer) por kompleto. Unabes e merkado liberalisá a base di un maneho di krísis dirigí, mi ta proponé minister pa anunsiá ku den kontinuashon di e maneho di krísis ku dentro di 2 aña tur kompania ku vergunning di tourwagen of doñonan di vergunning di taksi mester bai kambia nan vergunning aktual den un vergunning pa un ‘vervoersbedrijf’ unda kada ‘vervoersbedrijf’ riba su mes i pa su mes lo por bai determiná di ki manera nan lo bai sirbi e merkado di mobilidat. Ku otro palabra, kada ‘vervoersbedrijf’ lo por determiná pa su mes, teniendo kuenta ku pedido i oferta riba e merkado di mobilidat, si e ta keda duna servisio di transporte públiko pagá den e estilo ku awe nos konosé komo un taksi, un tourwagen òf algu ku ta un kombinashon di nan dos òf hasta algu ku ta basá riba teknologia di futuro manera por ehempel Uber i Lyft ta. 

Un di e gran bentahanan di restrukturá transporte públiko (ku no ta openbaar busvervoer) di e forma aki ta ku e guera ku awe tin entre taksi i tourwagen ta kita for di mesa un bes. Tambe henter e situashon di taksinan klandestino òf taksinan ilegal lo pasa pa historia ya ku tur hende interesá di duna servisio di transporte lo por haña un pèrmit pa un ‘vervoersbedrijf’. Tambe tur e problemanan di abuzu di hulp shofùr di taksi ta bira opsoleto. Tambe e problema ku busnan chikí ku ta kore ku turista estilo di taksi ta disparsé. Por último i ta bon pa aksentuá esaki, e negoshi di hürmentu di plachinan di taksi i espesialmente e negoshi milionario di hürmentu di plachinan di tourwagen ta wòrdu kòrta den tòm pa semper. 

 

Mirando e proposishonnan aki i hasiendo uso di mi derecho di hasi pregunta segun artíkulo 96 di nos reglamentu di órden, mi ke hasi minister e siguiente preguntanan. Por fabor motivá kada kontesta eksténsamente i no solamente duna un ‘si’ of  un‘no’:

 

  1. Minister ta dispuesto pa primeramente, meskos ku parlamento, deklará mobilidat na Kòrsou i konsekuentemente nos transporte públiko den un estado di krísis?
  2. Minister ta dispuesto pa anunsiá ku pa solushoná e krísis minister lo bai hiba un maneho di krísis den un periodo di transishon ?
  3. Minister ta di akuerdo pa figa e fase di transishon na un periodo máksimo di 4 aña?
  4. Minister ta dispuesto pa anunsiá ku e maneho di krísis ta wòrdu formulá den antisipashon di i konforme e espíritu di un lei nobo di transporte públiko ku ta den preparashon i pa medio di parlamento lo mira lus denter di e mesun fase di transishon? 
  5. Minister por haña su mes den e proposishon pa restrukturá nos transporte públiko den 2 sektor en bes di 4 manera te awe ta e kaso i ta reglá pa lei?
  6. Minister por haña su mes den e proposishon ku e sektornan eksistente ta wòrdu integrá den e sektornan ku mi a yama ‘openbaar busvervoer’ i ‘vervoersbedrijf’?
  7. Minister por haña su mes den e proposishon kompletu di kon por hiba un maneho pa ku integrashon di e busnan chikí den Autobusbedrijf den 4 aña?
  8. Minister por haña su mes den e proposishon ku pa loke ta trata e sektor di ‘vervoersbedrijf’ minister hiba un maneho di krísis dirigí riba otorgamentu di ‘ontheffing’ na tur esnan ku tin ta warda riba un vergunning i ku ta aparesé riba e listanan di espera di taksi i tourwagen?
  9. Minister por haña su mes den e proposishon pa otorgá ‘ontheffing’ na tur esnan ku no ta riba lista di epsera pero ku si kier bin na remarke pa un vergunning pa un taksi of tourwagen i defakto liberalisá e merkado di mobilidat?
  1. Minister por haña su mes den e proposishon pa despues di liberalisashon di e merkado di mobilidat pa hiba un maneho di krísis unda dentro di un periodo di máksimo 2 aña tur kompania di tourwagen of doño di un taksi mester bai kambia nan vergunning den un vergunning pa un ‘vervoersbedrijf’?
  2. Minister por haña su mes den e proposishon pa kada ‘vervoersbedrijf’ pa su mes determiná di ki manera nan lo bai sirbi e merkado pues si nan ta keda duna servisio di transporte públiko pagá den e estilo ku awe nos konosé komo un taksi òf un tourwagen òf ku e servisio lo bira algu di un kombinashon di nan dos òf basa riba teknologia di futuro?
  3. Minister ta dispuesto i kapas pa dentro di e periodo di transishon presentá, defendé i haña aprobá un lei di transporte públiko totalmente nobo unda e 2 tipo di transporte públiko ku mi a proponé i duna un nòmber (‘openbaar busvervoer’ i ‘vervoersbedrijf’) ta wòrdu inkorporá ku tur su regla i stipulashonnan? 

Teniendo kuenta ku e tema mobilidat pa parlamento ya a wòrdu rekonosé komo unu ku ta den un estado di krísis, mi ta urgi minister pa kontesta e karta aki ku e diligensia nesesario pa asina duna klaridat na parlamento den ki direkshon minister ta kanando.

 

Atentamente,

 

Stephen Walroud
Miembro di Parlamento di Kòrsou 

 

Anekso: Moshon di 2 di desèmber 2020

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Discover more from KIKO TA PASANDO

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading