KIKO TA PASANDO

E uniko kaminda ku bo ta haña tur informashon kompletamente gratis. Klik anto lesa. Manda tur loke bo ke pa wordu publika i invitashon pa kubri rueda di prensa na e Email: kikotapasando@outlook.com

GOBIERNUNOTISIA

Parlamentario Yves Schoop: Si nos no siña for di e COVID-19 pandemia, palu lo hala ku nos atrobe!

Parlamentario Yves Schoop: Si nos no siña for di e COVID-19 pandemia, palu lo hala ku nos atrobe!

 

Mundu ta mei mei di un pandemia di e COVID-19 vírùs ku ta asotando Kòrsou tambe, ku isolashon di nos Isla pa sobra di mundu, e asina yamá lockdown di nos aeropuerto Hato i nos entradanan marítimo pa pasaheronan. E krísis aki a kue nos di sorpresa i pa salvaguardá salú i bida di hende i pa evitá katástrofe mester a lockdown ku konsekuensia drástiko pa nos bida sosial, nos ekonomia i nos entradanan monetario. E gòlpi ekonómiko mayor ta riba nos sektor di Turismo. Nos ta un pais outónomo den Reino Hulandes, pues nos tin nos propio responsabilidat i debernan i debí na e situashon finansiero prekario pa años kaba, sinseramente bisá nos no por a prepará pa kubri un kalamidat di e índole aki i pa evitá pèrdida masal di kuponan di trabou, i yuda ku pèrdida di entrada i salario i evitá oumento di pobresa den nos pais den korto tempu, gobierno mester a presentá rápido ku un plan di alivio, di kual ku parsialmente a haña ayudo di Reino. E situashon aki ta pone mi kòrda e kansion di Chin Behilia titulá Plegaria: “nos tin ku baha nos nivel di bida i no por dispidí, sino mañan ta nos tur ta mal pará“, manera nos tur ta awor aki den e krísis di COVID-19.

 

Apesar di e realidat amargo aki ta di aploudí kon e pueblo di Kòrsou a sigui e rekomendashon nan i medidanan di gobièrnu riba tereno di hygiena personal i hygiena di áreanan di kontakto, mantené distansia físiko, keda kas i sali kas solamente pa kosnan esensial i vital. Dor di esaki nos ta manteniendo e velosidat i kantidat di kontaminashon relativamente abou, te ku awe 13 di aprel 2020 na 14 kaso positivo. E medidanan di lockdown a wòrdu implementá na diferente otro pais tambe, na paisnan  Europeo, kisas no ku mes un rapides ku serka nos i dor di un komportashon diferente i mas liberal di e siudadanonan di e paisnan ei a pone ku instrukshonnan no a wòrdu siguí de pia a la letra pa evitá desaster den nan sektor di salubridat. Wak por ehèmpel nort di Italia, Spaña i tambe mas serka di nos na Merka, kaminda na e último e medidanan den e diferente estadonan no ta uniforme ku lockdown. Tin kalkulashon ku un kuart di e poblashon di mundu ta den lockdown awor aki i esaki ya tin su impakto den diferente área i di diferente forma pa e ser humano. Primeramente e lockdown pa keda den kas den seno familiar aparte di tin su benefisio pa reforsá un hogar harmonioso, tin su retonan tambe den famianan disfunshonal kaminda violensia relashonal i abusu di hóbennan por oumentá, i huntu ku oumento di pobresa kaminda tin falta di alimento dor ku algun grupo no por sali mas pa kue djòp òf lora man pa trese pan riba mesa, e strès den kas ta sigui oumentá. Aki nan e reto primordial ta di sobrebibí i hasi esfuerso pa keda sosiopsykologikamente stabil, ku no ta algu fásil sin ku otro nan duna un man agudo. Aunke mi a mira hopi inisiativa pa duna un man, mi yamada ta persistente den direkshon di esnan ku moda den e pais aki pa yuda di un forma struktural i no djis adhoc, por ehèmpel den direkshon di e NGO’s nan, manera por ehèmpel Voedselbank c.q. Kòrsou Solidario i Duradero.

 

Otro konsekuensia di e lockdown ta ku industrianan i tráfiko a paralisá pa gran parti di mundu tresiendo un bahada supstansial di e polushon mundial, asina tantu ku esaki ya tin un impakto positivo riba e kambio di klima. Nos planeta por hala rosea limpi atrobe i nos por mira e tòp di e serunan  di Himalaya bèk despues di dékadanan. Polushon a baha signifikante den siudat nan na India, China i Merka. Esaki lo tin su efekto nan positivo tambe riba e temperatura di mundu i di laman, ku bentahanan manera ménos smèltmentu di kontinentenan di eis, ménos subida di nivel di oséanonan, ménos inundashon, ménos formashon di mal tempu i orkan òf aktividat vulkaniko òf di temblor. Tambe lo registrá un bahada di olanan di kalor ku lo ta positivo pa e salú di e sernan bibu den mundu, pa e ser humano,i pa flora i founa.

Mama tera a haña un bon alivio dor di COVID-19 pandemia, no por nenga esei i enseñansa ta pa kwida nos medio ambiente, baha polushon ku ménos viahe i tráfiko den laira i riba tera i kareteranan ( plachi di dia), i plania opa trafika huntu ( car-pooling), move mas ku baiskel i alabes drecha kondishonnan di transporte públiko, pa esaki ta mas funkshonal, atraktivo i sigur. Otro kos ku COVID-19 ta siña nos ta ku nos mester ko-eksisti di un forma ekologiko i den symbiosis ku otro animalnan den mundu, paso mira kon nan tur por ta mas liber den nan habitat i naturalesa e temporada aki, miéntras ku nos ta será den nos kas, di lock down.

 

Otro lès ta tokante nos vulnerabilidat komo ser humano den un mundu kontaminá i pa e motibu aki nos no por sigui ta  materialista, pero duna atenshon na kosnan chikitu i balioso, ser humilde i realisá for once and for all ku union bèrdat ta hasi forsa. Nos mester ta solidario pa duna alivio na esnan ku mas tin mester i demonstrá mas amor i kompashon pa otro. Al final nos mester yega na rekalibrashon di nos norma i balornan pa nos kada un por bira un mihó hende den futuro. Nos a bin siña tambe ku muchu mas kos por wòrdu hasí sin ku mester di sali for di kas, manera laborá na kas, komuniká i reuní virtualmente òf hasi pedidonan di servisio doméstiko, sea ta di supermerkado, delivery di restorant òf di remedi di botika. Tambe nos a rekonfirmá ku hasi ehersisio den bo propio bohio ta posibel i agradabel i ku kushina di kas ta mas saludabel ku junk òf fast food. Nos ta un pais ku prevalensia altu di Obesidat, Preshon altu, Malesa di suku ( Diabetes) i malesanan di pulmon manera Asma I COPD ( Emfysema), netamente e malesanan ku ta hasi un persona mas riesgoso pa komplikashonnan ku hospitalisashon a kousa di un infekshon, manera esun aktual di COVID-19. 

E COVID-19 krísis ta eksihí un kambio di paradigma, pa nos redifiní i diversifiká nos systema sosio-ekonómiko, sin pèrdè rèspèt pa nos medio ambiente, naturalesa i nos ekologia, pa nos por krea un mundu i un pais  próspero, limpi i sigur pa nos mes i nos próksimo generashonnan. 

 

Si nos no bai traha pa nos ta mihó prepará pa kalamidatnan i traha riba desaroyo di nos pais i si ala bes nos bai bèk na hasi mes un kos ku nos tabata hasi promé ( kòrda riba Einstein) ku e COVID-19 krísis, nos no a siña nada i palu ta bai hala ku nos atrobe!

 

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Discover more from KIKO TA PASANDO

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading