Cft: “Kambio pa yega na surplus di mas aña ta prioridat prinsipal”

Willemstad – Kòrsou tin un bon posishon di salida pa realisá surplus di mas aña riba su presupuesto, entre otro a base di e resultadonan importante ku e proyekto pa subi entrada di impuesto ta dunando. Despues di añanan ku défisit presupuestario, Kòrsou su prioridat prinsipal mester ta pa realisá un kambio den direkshon di surplusnan multi-anual. Kolegio di supervishon finansiero Kòrsou i Sint Maarten (Cft) a insistí riba esaki den su kòmbersashonnan resiente ku gobièrnu di Kòrsou. Kòrsou ta pará dilanti di e tarea importante pa redusí su debe nashonal pa hiba esaki na un nivel prudente, miéntras ku e riesgonan i inseguridatnan ketu bai a keda mésun grandi. Esaki ta konta prinsipalmente pa kuido i seguridat sosial. Reformanan struktural i invershonnan ku ta stimulá kresementu, den kombinashon ku un maneho presupuestario stringente di mas aña, ta esensial pa por pone e finansa públiko na òrdu.  

 

Na promé instansia ekonomia di Kòrsou a rekuperá lihé di e konsekuensianan di e krísis di korona. Despues di e kontrakshon di 18,4 porshento den 2020, e ekonomia real di Kòrsou a krese ku 4,2 porshento den 2021 i ku 5,9 porshento den 2022, segun e kálkulonan di Banko Sentral di Kòrsou i Sint Maarten (CBCS). Den 2022 e produkto nashonal bruto nominal a yega bèk na e nivel kaminda e tabata promé ku e pandemia. Pa e aña aki CBCS ta kalkulá ku lo tin un kresementu ekonómiko di 2,7 porshento, miéntras ku probablemente inflashon lo ta 4,5 porshento.

 

Défisitnan durante di añanan i un debe nashonal kresiente a pone ku finansa públiko di Kòrsou a deteriorá fuertemente. Debe nashonal di Kòrsou aktualmente ta un montante di ANG 4,3 miar, o sea 79 porshento di e produkto nashonal bruto. Kòrsou ta pará dilanti di e tarea importante di hiba e debe nashonal bèk na un nivel prudente, kubri e riesgonan di tantu denter komo pafó di e presupuesto i pone sostenibilidat di finansa públiko na òrdu riba término di mas aña. Pa e motibunan aki realisashon di surplus presupuestario mester ta prioridat number unu, kuminsando na 2023.

 

Presupuesto 2023

Fin di aña pasá parlamento di Kòrsou a aprobá presupuesto di 2023. Kòrsou a presentá un presupuesto balansá pa 2023 i 2024, siguí pa surplusnan presupuestario limitá pa 2025 i 2026. Cft a insistí pa Kòrsou realisá surplus presupuestario ya for di den aña 2023 i pa Kòrsou usa e surplusnan aki pa pago parsial di e debe nashonal. Esaki no ta un tarea imposibel, ya ku for di 2021 Kòrsou ta kosechando bon resultado ku e proyekto pa subi kumplimentu ku pago di impuesto (compliance) i optimalisashon di ehekushon di impuesto. Kombiná ku redukshon di gastunan i un maneho presupuestario stringente, ya kaba den aña 2023 Kòrsou lo por hasi e kambio pa yega na surplus presupuestario.

 

Kuido i seguridat sosial

Diferente reforma ta nesesario pa dominá e subida di gastu riba tereno di seguridat sosial i di kuido. Ya pa basta tempu Cft a bin ta mustra ku nunka no a implementá e medidanan ku a anunsiá na 2021 pa kontrolá e fondo ku ta fluktuá (schommelfonds), i e riesgonan ku esaki ta representá pa presupuesto di pais. Pa aña Kòrsou ta paga un kontribushon di ANG 306 mion na e fondonan sosial i banda di esei e ta obligá pa kubri e défisit den e schommelfonds. Cft a enfatisá ku no solamente Kòrsou lo mester tuma medida riba término kòrtiku pa prevení défisitnan den e schommelfonds, pero tambe e mester introdusí strukturalmente reformanan pa evitá défisitnan di mas aña.

 

Cft tambe a ekspresá den forma enfátiko su preokupashonnan tokante di e situashon finansiero prekario di Curaçao Medical Center i e hecho ku na ta bini ku akshonnan konkreto. Anteriormente ya kaba Cft a pidi Kòrsou pa bini ku provishon pa esaki den e presupuesto.

 

Reforma i invershon

Reformanan struktural ku ta inkluí den e Pakete Nashonal (Landspakket) i invershonnan ku ta stimulá kresementu, ta di gran importansia pa reforsá Kòrsou su potenshal di krese i tambe hasi su kapasidat di bòns bèk mas grandi. Cft ta mustra riba e nivel abou di invershonnan públiko i a urgi Kòrsou pa inkluí plannan dirigí di invershon – por ehèmpel riba tereno di infrastruktura físiko – den presupuesto, i pa implementá esaki ku e diligensia nesesario. Kòrsou mester hasi uso optimal di e oportunidatnan ku e Pakete Nashonal ta brinda pa ehekutá reformanan ku ta fortifiká su strukturanan. Ku esaki lo hasi e posishon di salida i sostenibilidat di finansa públiko fuerte.

 

Entrante 1 di febrüari 2023 a nombra señora Lidewijde Ongering komo presidente di Kolegio di supervishon finansiero di Kòrsou i Sint Maarten, Kolegio di supervishon finansiero di Aruba i Kolegio di supervishon finansiero di Bonaire, Sint Eustatius i Saba. Den su konstelashon nobo Cft a hasi un bishita na Kòrsou di 6 pa 8 di febrüari 2023 i a hiba kòmbersashon ku minister di Finansa, minister di Salubridat, Medio Ambiente i Naturalesa, Konseho di Minister i e Komishon Finansiero di Parlamento. Cft a papia tambe ku gerensia di Banko di Seguro Sosial (SVB), Inspekshon di Salubridat Públiko, direktiva di Curaçao Medical Center i e ‘kwartiermaker’ di e Grupo di Kòntròl enkargá ku Saneamentu di e entidatnan di CMC (Regiegroep Sanering CMC-entiteiten).

 

---

 

Cft: “Omslag naar meerjarige overschotten hoogste prioriteit”

Willemstad – Curaçao heeft een goede uitgangspositie om meerjarige overschotten op de begroting te realiseren, mede door de belangrijke resultaten van het project ter verhoging van de belastinginkomsten. Na jarenlange begrotingstekorten dient Curaçao de omslag naar meerjarige overschotten de hoogste prioriteit te geven. Het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) drong hier in de recente gesprekken met de regering van Curaçao op aan. Curaçao staat voor de belangrijke opgave om de overheidsschuld terug te brengen naar een prudent niveau, terwijl de risico’s en onzekerheden onverminderd groot zijn. Dit geldt in het bijzonder voor de zorg en sociale zekerheid. Structurele hervormingen en groeibevorderende investeringen in combinatie met strikt meerjarig begrotingsbeleid zijn essentieel om de overheidsfinanciën op orde te brengen.

 

De economie van Curaçao herstelde aanvankelijk snel van de gevolgen van de coronacrisis. Na de economische krimp van 18,4 procent in 2020, groeide de reële economie van Curaçao met 4,2 procent in 2021 en 5,9 procent in 2022 volgens de ramingen van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS). In 2022 is het nominale bruto binnenlands product weer teruggekomen op het niveau van voor de pandemie. Voor dit jaar verwacht de CBCS een reële economische groei van 2,7 procent, terwijl de inflatie naar verwachting 4,5 procent bedraagt.

 

Een jarenlange periode van begrotingstekorten en een oplopende overheidsschuld hebben de overheidsfinanciën van Curaçao sterk verslechterd. De overheidsschuld van Curaçao bedraagt momenteel ANG 4,3 miljard, ofwel 79 procent van het bruto binnenlands product. Curaçao staat voor de belangrijke opgave om de overheidsschuld terug te brengen naar een prudent niveau, risico’s in en buiten de begroting af te dekken en de houdbaarheid van de overheidsfinanciën meerjarig op orde te brengen. Het realiseren van begrotingsoverschotten vanaf 2023 moet daarom de hoogste prioriteit krijgen.

 

Begroting 2023

De begroting 2023 is eind vorig jaar door de Staten van Curaçao vastgesteld. Curaçao presenteert een sluitende begroting in 2023 en 2024, gevolgd door beperkte begrotingsoverschotten in 2025 en 2026. Het Cft drong er bij Curaçao op aan om al vanaf 2023 begrotingsoverschotten te realiseren en deze overschotten in te zetten voor gedeeltelijke aflossing van de overheidsschuld. Dat is geen onmogelijke opgave, want Curaçao boekt sinds 2021 goede resultaten met het project ter verhoging van de belastingcompliance en optimalisatie van de belastinguitvoering. Gecombineerd met verlaging van de overheidsuitgaven en strikt begrotingsbeleid kan Curaçao al in 2023 de omslag naar een begrotingsoverschot maken.

 

Zorg en sociale zekerheid

Om de uitgavengroei op het terrein van sociale zekerheid en zorg in toom te houden zijn hervormingen noodzakelijk. Het Cft wijst al geruime tijd op het uitblijven van in 2021 afgekondigde beheersmaatregelen voor het schommelfonds, en de risico’s daarvan voor de begroting van het land. Curaçao betaalt een jaarlijkse bijdrage van ANG 306 miljoen aan de sociale fondsen en is daarnaast verplicht om tekorten in het schommelfonds aan te zuiveren. Het Cft benadrukt dat Curaçao niet alleen op korte termijn compenserende maatregelen moet treffen om tekorten in het schommelfonds te voorkomen, maar ook structureel hervormingen moet doorvoeren om langjarige tekorten af te wenden.

 

Ook uitte het Cft zijn nadrukkelijke zorgen over de precaire financiële situatie van het Curaçao Medical Center en het uitblijven van concrete actie. Het Cft verzocht Curaçao al eerder hiervoor voorzieningen te treffen in de begroting.

 

Hervormingen en investeringen

Structurele hervormingen, zoals opgenomen in het Landspakket en groeibevorderende investeringen zijn van groot belang om het groeipotentieel van Curaçao te versterken en de veerkracht van de economie te vergroten. Het Cft wees op het lage niveau van publieke investeringen en spoorde Curaçao aan om gerichte investeringsplannen, bijvoorbeeld op het terrein van fysieke infrastructuur, op te nemen in de begroting, en deze met gepaste voortvarendheid uit te voeren. Curaçao dient de kansen, die het Landspakket biedt om structuurversterkende hervormingen door te voeren, ten volle te benutten. Hiermee worden de uitgangspositie en duurzaamheid van de overheidsfinanciën versterkt.

 

Per 1 februari 2023 is mevrouw Lidewijde Ongering benoemd als voorzitter van het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten, het College Aruba financieel toezicht en het College financieel toezicht Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Het Cft, in nieuwe samenstelling, bracht van 6 tot en met 8 februari 2023 een bezoek aan Curaçao en voerde gesprekken met de Gouverneur, de minister van Financiën, de minister van Gezondheid, Milieu en Natuur, de Raad van Ministers en de Commissie Financiën van de Staten. Het Cft sprak ook met de directie van de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de Inspectie voor de Volksgezondheid, het bestuur van het Curaçao Medical Center en de kwartiermaker van de Regiegroep Sanering CMC-entiteiten.