DISKURSO DI AÑA NOBO 2023 DI GOBERNADOR DI KÒRSOU

Bon nochi dama- i kabayeronan,

Mi ta sumamente kontentu ku finalmente nos por bolbe selebrá kuminsamentu di un aña nobo ku un resèpsi akí den Hardin di Palasio. Na primerísimo lugá, pasobra na e okashon akí nos ta selebrá i pone e periodo fastioso di e pandemia di Corona un banda, i ku suerte …, laga nos spera, nos lo lag’é  definitivamente tra’i lomba. Ta di lamentá ku hopi hende rònt mundu no a logra skapa di e enfermedat di Covid-19; | pa nan e vakuna a yega demasiado lat òf nan no por a fronta e síntomanan di e enfermedat, debí na nan konstitushon muchu débil. Nos pensamentunan ta ku nan.

Aunke nos mester a mantené distansia entre nos durante e pandemia, den sierto sentido nos a yega mas serka otro tambe. Esaki ta zona manera un paradòks, pero e pandemia a mustra nos klaramente ku den nos sosiedat nos ta dependé di otro i ademas tambe di henter mundu.  Nos mester kuida i apoya otro. Esei ta loke ta konta tambe pa e retonan di futuro ku nos lo enfrentá.

Pa nos aki na Kòrsou, e lasonan denter di Reino a resultá krusial. Hulanda no a spar esfuerso ni gastu pa ofresé nos yudansa na kuido di nos siudadanonan i a pèrkurá pa ku sosten finansiero hopi di nos kompanianan (di gobièrnu i di empresa privá) por a keda funshoná. Sin tal sosten nos aki den Region di Karibe lo a pasa un temporada muchu mas difísil.  Asina Statüt di Reino a proba su balor. Despues di tur kos, e boluntat di nos un yuda otro ta ankrá den e mes Statüt ei.

A resultá sumamente importante tambe ku bispu di e aña nobo na kaminda, a bini diskulpa pa e pasado di sklabitut pa kua Estado di Hulanda ta karga responsabilidat.

Honestidat ta obligá mi bisa ku mi a supestimá importansia i balor di e diskulpa ei; en partikular pa esnan ku, debí na nan sirkunstansianan personal, no por a skapa di e efektonan di sklabitut i te ainda ta eksperimentando e konsekuensianan tur dia. Di manera penetrante i ku persistensia a keda fihá, pa entre otro e defensornan di rehabilitashon di Tula, ku pa masha hopi hende e pidimentu di diskulpa tabata un gesto importante i nesesario pa por sigui kana, sigui traha i sigui biba ku otro. Maske e diskulpanan no por eradiká e daño i e fèrdrit di pasado, nan ta ofresé sí un base importante pa nos por mira otro den kara. Anto kuenta i rason i kargamentu di konsekuensia ta loke ta konta den e kaso akí.

Ta tarea di gobernante- i representantenan di pueblo, méskos tambe di e organisashonnan sosial, na tur dos banda di oséano pa implementá esaki konhuntamente i di forma responsabel. Ta nifiká ku nos no tin di bira lomba pa otro, pensando ku nos no ke tin nada mas di hasi ku otro, ni ku nos no ke pa niun hende no bisa nos nada tampoko … Presisamente awor ta e oportunidat pa krea espasio pa huntu, riba e base di igualdat, edifiká futuro. Na mi opinion, tin boluntat p‘esaki na tur dos banda di oséano; partikularmente den kamponan di edukashon i ekonomia, kaminda ta realisá o ya a realisá invershonnan konsiderabel di Hulanda. Pero un mayor kooperashon i apoyo den kampo di salubridat tambe ta parse di ta ofresé perspektiva; di e forma akí nos por konstruí un komunidat resiliente ku ta kapas di kuida su siudadanonan ku fasilidatnan na un nivel adekuá i digno.

Aki nos tin di paga tinu pa nos no bai muchu leu òf disidí di bai lèn trankil asina numa. Nos mes tambe komo pais outónomo den Reino tin nos propio responsabilidat pa traha riba desaroyo mas aleu di nos pais i di nos pueblo i tambe di nos muchanan. Ta natural ku semper nos lo ta mará na e kondishonnan ku apoyo ta trese kuné; presisamente na interes di nos siudadanonan i pa sigurá ku e yudansa ku nos risibí ta ser bon usá. Semper tin un órden superior na kua kada un di nos tin di duna kuenta i rason. Si no ta na nos propio kompas moral, òf na e kuadronan di Statüt, òf na e supervishon finansiero, e or ei ta na e merkado ku ta imponé rekisitonan komo pais pa kalidat di e integridat di gobernashon, tantu denter di gobièrnu, komo denter di nos bida empresarial.

Mas nos logra kumpli ku e normanan ei, tantu mas eksitoso nos lo ta ora di borda i mehorá tur tipo di aspekto di bida sosial. Pues no mester ta kuestion di interes privá ni empresarial; tampoko di interes di un grupito élite.  Si ta asina, nos lo no ta muchu mihó ku e mandatario- i e empresarionan di e periodo kolonial. Nos mester ta kapas di ofresé un nivel étiko superior; presisamente pasobra nos sa kon pa generashonnan den pasado a sufri na man di gobernashon inhustu i poko sólido, basá riba interes propio di un grupo limitá. Ta di importansia ademas pa e generashonnan benidero den nos pais por piki e frutanan di e inisiativa- i akshonnan ku awor ta sigui despues di e diskulpanan.

Ta nifiká ku nos un ku otro mester sigui kòmbersá; nos mester kontinuá ku e diálogo ku a inisiá ora a  rekonosé pasado di sklabitut i su konsekuensianan. P’esei un kompromiso na plaso largu di Hulanda ku e mayor desaroyo di e paisnan i e islanan di Karibe hulandes ta esensial. Aki e palabra klave ta ‘traha huntu’. Esaki ta e momentu pa monta e palabranan ‘samenwerking’ riba un base nobo ku mester kondusí na akuerdonan realiiko  tokante desaroyo i reforma i di e ritmo den kua lo mester realisá nan. Sin fòrsa nada implísitamente; pero tambe sin bulamentu di pipa i sin duna na kaminda un interpretashon diferente na e kombenionan.

Aki ta kaminda mi ta konta ku e forsanan positivo den nos komunidat; mi ta konta ku e kooperashon entre gobièrnu, bida empresarial i organisashonnan sosial,  manera  representá aki awe nochi. Boso ta den e posishon pa hasi e diferensia. Boso no tin nodi di warda riba otro; kada ken por  asumíe ròl ku etin. Ta mi plaser reta boso pa aktua! Mi ta konta ku boso tur!

Dama- i kabayeronan,

Ya ta evidente ku aña 2023 ta bai bira un aña partikular; prinsipalmente ku perspektiva di e bishita real na febrüari. No ta Su Mahestat Rei Willem Alexander i Su Mahestat Reina Máxima so nos ta bai risibí, nos lo duna bonbiní tambe na nos prinsesa heredero Su Altesa Real Prinsesa Amalia. Pa e prinsesa, lo ta su promé bishita pa e sera konosí ku e parti Karibense di Reino. E próksimo bishita ta simbolisá nos konekshon denter di Reino Hulandes; i e ta fortifiká tambe nos lasonan di futuro. E siguiente generashon ta kla pa duna kontenido na e realidat akí. Mi ta masha ansioso pa biba tal eksperensia.

Finalmente, ta mi plaser hisa glas i brinda pa aña nobo. Tambe na nòmber di Herman mi ta deseá tur hende un aña dos mil bintitres próspero.

Salú! Biba Kòrsou!

 

---

 

 

Goedeavond dames en heren,

Het verheugt mij zeer dat wij eindelijk weer een receptie kunnen houden in de Paleistuin ter gelegenheid van de viering van het begin van een nieuw jaar. In de allereerste plaats omdat we daarmee de sombere periode van de Corona-pandemie achter ons kunnen laten. Dankzij de inspanningen van de wetenschap en vele medewerkers in de zorg hebben we de pandemie weten te bedwingen. Helaas hebben ook velen wereldwijd het niet gered; voor hen kwam het vaccin te laat of waren zij vanwege een zwakker gestel niet opgewassen tegen de verschijnselen van de ziekte. Onze gedachten gaan uit naar hen.

Hoewel we tijdens de pandemie afstand van elkaar hebben moeten houden, heeft deze ons in zekere zin ook dichter tot elkaar gebracht. Dat lijkt paradoxaal, maar de pandemie heeft ons duidelijk gemaakt dat wij in onze samenleving en ook wereldwijd, op elkaar zijn aangewezen. We hebben elkaars zorg en steun nodig.

Voor ons in Curaçao zijn daarbij de banden binnen het Koninkrijk cruciaal gebleken. Vanuit Nederland zijn kosten noch moeite gespaard om ondersteuning te bieden bij het verlenen van zorg aan onze burgers en is met financiële steun ook onze maatschappij, overheid en bedrijfsleven, draaiende gehouden. Zonder die steun hadden wij het hier in het Caribisch Gebied het een stuk lastiger gehad. Daarmee heeft het Statuut voor het Koninkrijk zijn waarde bewezen. Daarin is immers de wil om elkander bij te staan verankerd.

Dit laat onverlet dat het eveneens zeer belangrijk is gebleken dat op de valreep van het nieuwe jaar excuses zijn gemaakt voor het slavernijverleden waar de Nederlandse staat verantwoordelijkheid voor draagt. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik de waarde daarvan heb onderschat; met name voor degenen die zich door hun persoonlijke omstandigheden niet aan de doorwerking hiervan hebben kunnen ontworstelen en nog dagelijks de gevolgen ondervinden. Maar op een indringende wijze en met volharding is, door onder meer de voorvechters van de rehabilitatie van Tula, duidelijk gemaakt dat de excuses voor zeer veel mensen een belangrijk en noodzakelijk gebaar is om met elkaar verder te kunnen gaan. Hoewel met de excuses de schade en het verdriet uit het verleden niet ongedaan gemaakt kunnen worden, bieden deze wel een belangrijke basis om elkaar in de ogen te kunnen kijken. Rekenschap afleggen en consequenties dragen horen daarbij.

Het is de opdracht voor bestuurders en maatschappelijke organisaties aan beide zijden van de oceaan om daar nu op een verantwoorde wijze met elkaar invulling aan te geven. Dat betekent dat we elkaar zeker niet de rug moeten toe keren vanuit het idee dat we niets meer met elkaar te maken willen hebben of dat we ons niets gezegd willen laten zijn. Er kan nu juist ruimte ontstaan om daadwerkelijk op basis van gelijkwaardigheid met elkaar samen te werken aan de toekomst. Naar mijn idee leeft daartoe de bereidheid, aan beide zijden van de oceaan; in het bijzonder op het gebied van onderwijs en economie, waarin reeds aanzienlijke investeringen vanuit Nederland worden of zijn gerealiseerd. Maar ook verdere samenwerking en ondersteuning op het gebied van de zorg lijkt perspectief te bieden. Aldus kunnen we bouwen aan een weerbare gemeenschap die in staat is zorg te dragen voor haar burgers met voorzieningen op een passend en waardig niveau.

Maar daarbij zullen we ervoor moeten waken om onze hand niet te overspelen of zelf achterover gaan leunen. Ook wijzelf als autonoom land binnen het Koninkrijk hebben een eigen verantwoordelijkheid voor de verdere ontwikkeling van ons land en onze bevolking en ook van onze kinderen. En natuurlijk zal aan steun altijd voorwaarden verbonden zijn; juist in het belang van onze burgers en om te verzekeren dat de geboden steun goed wordt besteed. Er is altijd een hogere orde waarvoor eenieder zich zal moeten verantwoorden. Als het al niet ons eigen morele kompas is, of wel de kaders zijn van het Statuut of het financieel toezicht, dan is het wel de markt die eisen aan ons als land stelt voor wat betreft de kwaliteit en de integriteit van bestuur, zowel binnen de overheid als binnen ons bedrijfsleven.

Hoe meer wij erin slagen om aan die normen te voldoen; hoe succesvoller wij zullen zijn om allerlei aspecten van het maatschappelijk leven aan te pakken en te verbeteren.  Dus mag het niet gaan over de particuliere belangen van personen of bedrijven; noch om de belangen van een kleine elite.  Anders zijn wij niet veel beter dan de gezagdragers en ondernemers uit de koloniale periode. Wij moeten een hoger ethisch niveau kunnen bieden; juist omdat wij weten hoe generaties in het verleden hebben geleden onder ondeugdelijk bestuur, gebaseerd op het eigen belang van een beperkte groep. Daarbij is tevens van belang dat ook toekomstig generaties in ons Land de vruchten kunnen plukken van de initiatieven en acties die nu zullen volgen op de excuses.

Dit betekent dat we met elkaar verder in gesprek moeten gaan; we moeten de dialoog, die is begonnen met het onder ogen zien van het slavernijverleden en de consequenties daarvan, voortzetten. Daarom is een langdurig commitment van Nederland bij de verdere ontwikkeling van de Nederlands Caribische landen en eilanden van wezenlijk belang. Samenwerking is daarbij het sleutelwoord. Dit is het moment om die op een nieuwe leest te schoeien. Dat moet dan leiden tot realistische afspraken over ontwikkeling en hervormingen en het tempo waarin deze zich dienen te voltrekken. Zonder impliciete dwang; maar ook zonder reflexen om onder de afspraken uit te komen of daar een andere invulling aan te geven.

Hierbij reken ik op de krachten in onze samenleving; op de samenwerking tussen de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, zoals hier vanavond vertegenwoordigd. U bent in de positie om het verschil te maken. U hoeft niet op elkaar te wachten; u kunt zelf uw rol pakken. Ik daag u daar graag toe uit! Ik reken op u allen!

Dames en heren,

Nu al is duidelijk dat 2023 een bijzonder jaar wordt; vooral door het vooruitzicht van het Koninklijk Bezoek in februari. Niet alleen Zijne Majesteit Koning Willem Alexander en Hare Majesteit Koningin Maxima mogen we verwachten, maar ook onze Kroonprinses, Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Amalia. Voor haar zal het de eerste kennismaking zijn met het Caribisch deel van het Koninkrijk. Met haar aanstaande bezoek wordt onze verbondenheid binnen het Koninkrijk der Nederlanden gesymboliseerd; en ook naar de toekomst toe verder uitgebouwd. De volgende generatie staat klaar om hier inhoud aan te geven.  Ik kijk daar zeer naar uit.

Dit alles gezegd hebbende, wil ik graag met u het glas heffen op het nieuwe jaar. Mede namens Herman wens ik u allen een voorspoedig 2023! Salut! Biba Kòrsou!