Deklarashon Promé Minister Eugene Rhuggenaath tokante Kòrsou su realidatnan
Deklarashon Promé Minister Eugene Rhuggenaath tokante Kòrsou su realidatnan
Geplaatst op 14 May 2020 dor di Ministerio Asuntunan General i Promé Minister
Deklarashon Promé Minister Eugene Rhuggenaath tokante Kòrsou su realidatnan 14 di mei 2020
- Nos tin un realidat ku nos mester enfrentá, awor i pa futuro serkano.
- E simannan tras di lomba tabata difisil, nos mester a tuma desishonnan ku nunka nos a kere nos lo mester a tuma, nos a e.o. a sera skolnan, nos a traha fo’i kas, sera nos pakusnan. Nos a hasi loke tabata nesesario.
- Nos a hasi’é pasombra sin e pasonan difísil ei, nos situashon lo ta pió ainda, i nos kaminda di rekupashon muchu mas largu.
- Komo suidadano ku bida su bida a sigui i komo trahadó ku ta bèk den su boka di trabou, por tin e impreshon ku kos ta bolbe bèk na e situashon promé. Pero esun ku ta kere esei, e realidat visibel ora nos tur wak rònt ta ku miles di nos ko-suidananan tin hamber, a pèrdè trabou i ku no tin perspektiva kon nan tin ku biba te ku fin di luna.
- E efektonan negativo lo no bai por lo pronto, ni fo’i Kòrsou, ni fo’i mundu, ku lo influensiá nos.
- Nos fundeshi ya tabata debil dor di añanan di kontrakshon i krisis tras di krisis. I awor COVID-19, un krísis ku ta definí nos historia.
- Pero den e krísis aki nos komo pais chikitu a presta bon, mas mihó ku mayoria pais grandi. E krísis a mustra nos riba nos strukturanan debil, pero tambe puntonan fuerte.
- Porfin nos a stòp di bringa pa un ratu, i nos a djòin forsanan pa yuda otro, tantu riba nivel personal, komo Gobièrnu ku sektor privá i sindikatonan.
- Awor aki…nos ta na un krusada. Un krusada kaminda niun direkshon lo brinda un solushon fasil. Pero nos sa e destinashon kaminda nos kier yega sí: kaminda nos pais por para riba su mes finansieramente, ekonómikamente i den pensamentu.(growth mindset)
- Pa yega einan, nos tin ku skohe un direkshon. Sea nos ta sukumbí na preshon di afó i sigui desishonnan ku otro ta tuma pa nos òf nos ta bini huntu pa konstruí nos pais dor di kombiná nos forsanan manera nos a hasi den e temporada di krísis.
- Nos a manehá e krísis, nos a mustra nos mes kon fuerte nos por ta, kon nos por para huntu, traha huntu i nos a logra.
- Pero ainda nos ta na e krusada i nos mester skohe. Finansieramentu i tampoko pa lei nos no ta den e posishon kaminda nos por skohe for di unda nos ta fia awor ku entrada a kai drástiko. Nos no por bai IMF, ni Banku Mundial, ni Union Oropeo, ni banko of institutonan finansiero lokal tampoko. Hulanda só nos por puntra pa fia nos sèn i nos ta responsabel pa paga bèk.
- Hulanda komo bankero ta bai pone eksigensianan, i nos ta spera esei i a bisa esei adelantá. Komo èks bankero, mi sá ku kualke fiansa ta bini ku su eksigenshanan.
- Pero ora komo banko bo ta duna un fiansa, bo ta analisá e manera ku e kliente por pagá bo bèk den tempu i buta eksigensianan realístiko sí pa logra resultado deseá. Den e kaso spesífiko aki, den tempu aworaki, no ta tur ora esaki ta e kaso.
- No ta simplemente ku por djis pinta ku nos no ke i no ta kumpli. Tin eksigensianan irealístiko den un periodo ku ni maske kuantu esfuerso i pasonan mas keda tumá, no por òf alkansá kumpli.
- Sin eksepshon, nos tur lo mester hasi sakrifisionan, pa por haña e fiansa i pa por paga e sèn bèk.
- For di promé ku COVID-19, Kòrsou mester a dil ku vários reto, di kua e retonan di mas grandi ta bin di sirkumstansia di forsa mayó den nos direkshon. Un ehèmpel di esaki ta e efekto negativo riba nos refineria di e tenshon entre Merka i Venezuela. Tin algun ehèmpel di retonan ku a afektá nos negativamente ku e Gobièrnu aki a heredá, manera e reto ku Giro bank.
- Sinembargo, apesar di tur e retonan aki, Gobièrnu sa ku e no por kore i mester dil ku e retonan pasó e pueblo a hasi su eskoho i nos tin ku kumpli kabalmente, kon difísil desishonnan ku nos mester tuma por ta.
- Konkretamente, mi ke ta hopi kla, ku tur loke e Gabinete aki hasi, semper a keda tene den mente, kiko ta e sirkumstansia aktual di nos pais. Lo no tuma ningun desishon ku ta benefisiá un grupo si, pero un otro grupo no. Ke men e aparato públiko, apesar di entregá hopi den pasado kaba, tambe tin ku sigui entregá.
- Pero mester entregá na un otro manera, kontrario na hopi intentonan ku a faya den pasado pa djis baha gastu lihé. Un reforma struktural di nos aparato públiko, paso esei ta e úniko manera.
- Mester bin un Gobièrnu mas efektivo i efisiente, mas chikítu, digitalisá, ku un struktura, sistemanan, prosesonan i tambe un kultura nobo, huntu ku un maneho di rekurso humano moderno ku evaluashon di esun ku ta presta. E aparato ku a keda diseñá pa 2010, no ta esun ku ta funshoná bon pa nos pais. Mester atendé esei debidamente awor.
- Ta bai outomatisá Gobièrnu i esaki ta nifiká ku ménos gastu, mester saka mas resultado. Esaki por nifiká ku probablemente tin ku kambia ròl di funshonnan òf tin ku buska un otro alternativa pa esun ku no por funshoná den e Gobièrnu transformá aki tambe. Un biaha mas tur hende ta bai entregá.
- Nos mester kita for di e manera di kòrta pa awe, pa aki un par di aña bolbe kòrta. Solushon duradero nos tur ke! P’esei awor, invertí i reformá nos aparato gubernamental.
- Pa loke ta e aserkamentu agudo, ya kaba gobiernu a tuma medidanan konkreto, i mi ke ripití esaki:
- Empleadonan públiko di 60+ tin e opshon pa tuma retiro boluntario. Ta trata di mas òf ménos 300+ hende ku ta kasi 9% di nos empleadonan públiko.
- Apesar di a kòrta 35 mion e aña aki kaba (despues di kòrta algun aña) den nos gastunan, ta bai kòrta 10% mas den e aparato públiko, ku ta yuda spar alrededor di 25 pa 30 mion florin pa aña strukturalmente.
- Pa e próksimo 3 añanan, tur entrada di personal ta keda di fris, tantu den aparato públiko komo instansianan di Gobièrnu. E asina yamá “nullijn”.
- Algun impuesto (OB) a keda ahustá esta esun di 7% a bira 9%. Pero produktonan di promé nesesidat a keda 0% i OB di 6% tambe a keda meskos.
- A mantené e preis di kombustibel meskos, apesar ku e preis internashonal a baha, ya asina por dediká e sèn pa Fondo di Sosten i desaroyo sosial. Asina ta kompensa e bahamentu di entradan fiscal pa gobiernu.
- Ya kaba a pidi pa laga retené 10% di salarionan di Ministernan i Parlamento a hasi mensun kos.
- No por kobra mas ku 60 ora na overtime, tur otro ta bira Time Back.
- Ta kobra 5% ekstra riba tur transakshon na Moneygram i Western union pa bai pa invershon di kapital nesesario.
- Riba konseho di Banko sentral di Kòrsou di St. Maarten, Ministerio di Desaroyo Ekonómiko i Fondo Monetario Internashonal, IMF, a skohe pa no sigui ku e ‘solidariteitsheffing’, pero pa konsiderá mas bien pa bin ku impuesto indirekto ku ta hasi posibel ku asta esun ku no ta paga e otro tipo di impuestonan, tambe ta paga.
- 10.A introdusí un norma den kompanianan di Gobièrnu kaminda hendenan ta bai kobra máksimo mesun montante ku empleadonan di Gobièrnu. Esaki ta firmá!
- Ku e desishonnan aki Gobièrnu a tuma e promé pasonan riba termino kòrtiku pa yega na rekonstrukshon di nos pais despues di COVID. Meta ta pa nos yega bek na un normal nobo, pero pa rekonstruí nos pais, na un manera mas mihó. E esei Gobièrnu no por hasi su so. Kada sektor, kada organisashon, kada famia, mester wak kon nos mehorá i inová. Pa asina krea un perspektiva real i positivo pa asta esun mas vulnerabel den nos komunidat.
- E meta di e Gobièrnu aki ta pa pérkurá pa ku tempu, nos solushoná tur nos retonan i traha pa un dia nos yega un Kòrsou ku realmente ta ekonómikamente i finansieramente i independiente den pensamentu.
- E motibu ku no a logra ainda ta, pasó muchu aña nos a konosé destabilidat polítiko, i muchu bringamentu interno ku ta stroba nos di konsentrá riba e meta prinsipal pa bira un pais ekonómikamente i finansieramente sano, i ku por wanta forsanan mayó manera retonan eksterno i awor Covid-19 ku a bati na nos porta.
- Pa esunnan ku ta kere ku Hulanda ta e solushon, nan mester sa ku Hulanda ta interesá pa nos no forma un problema pa nan i dependé di nan.
- P’esei nos mester tuma nos mes desishonnan pa ku nos pais. Esei ta rekerí un unidat interno i un mentalidat fuerte di fokus riba futuro di nos pais.
- Gobièrnu ta bai purba logra esaki den nos komunidat, difísil kon e por ta.
- Pa por logra esaki, tur hende mester ta imbolukrá, esta pa medio di seshonnan di deliberashon ta bai perkurá pa papia ku:
- Oposishon (mi ta ekstendé un invitashon atrobe)
- sektornan
- NGO’s
- Empleadonan públiko
- Etc
- Ke men tur hende por duna nan aporte.
- Laga nos uni forsa pa atendé ku nos propio retonan.
- No kai pa tentashon pa purba logra metanan personal i komersial via Hulanda, sin tene kuenta ku e daño pa nos pais.
- Ami, Eugene Rhuggenaath, supuestamente mucha manda di Hulanda, mi ta hopi konsiente di e rol di Hulanda den reino. I mi ta keda kere den e posibel forsa di koperashon di reino si nos di berdat kier traha huntu.
- For ora bo fia sèn, bo por bin ku kondishon, pero for di na momento ku bin ku kondishon ku no por yuda bo kliente paga bèk, e ora ei e meta ta otro.
- Importante ta ku:
- Tur hende por spera ku reforma real ta bai tuma lugá.
- Tur hende mester sa ku ya Gobièrnu a kuminsá.
- Tur hende ku ke ta keda inbolukrá den e reforma.
- Tur hende mester sa ku e proseso ta bai kana lihé i mas skèrpi pasó ya kaba pa otro siman tin mas proposishon konkreto pa yega na e reformanan nesesario
- Tur hende mester sa ku demokrasia i outonomia di Kòrsou ta importante, i ku e intenshon ta pa ku tempu, esta, poulatinamente nos yega di ta un pais finansieramente i ekonómikamente independiente.
You must log in to post a comment.