OPINION: Falta di transparensha den finansiamentu di partidonan politiko tin mester di atenshon / OPINIE: Gebrek aan transparantie in partij financiering vereist aandacht

FALTA DI TRANSPARANSHA DEN FINANSIAMENTU DI PARTIDONAN POLÍTIKO TIN MESTER DI
ATENSHON
Den polítika, no ta trata unikamente di ideologia i logro di idealnan. Realidat ta indiká ku sin plaka, no
por tin partido polítiko. For di unda e finansiamentu ta bini, ta determiná e konfiansa ku e pueblo tin
den polítika en general pero tambe den funshonamentu di demokrasia den un pais. Pasobra hopi ta
kere den e konsepto ‘Esun ku ta paga, ta manda’. Di unda e fondonan ku nos partidonan polítiko ta
dispone di dje ta bini? E ta bini for di kompanianan lokal ku ta operá di un forma korekto,
fundashonnan, dunadónan ekstranhero, òf “Sugar Daddy” anónimo?
IntrodusÍ transparansia, regulashon, i kreando mas klaridat den finansiamentu di partidonan polítiko
ta di sumo importansia! Na Kòrsou a introdusí, na 2010, e ‘Landsverordening Finansiamento di
Organisashonnan Polítiko’ (referí komo: Landsverordening) pa promové integridat den partidonan
polítiko.
No obstante ku e Landsverordening aki ta un paso den e bon direkshon, segun Transparency
International (TI) den nan informe di 2013, ainda a identifiká varios buraku i ambiguedat den e forma
ku e leinan ta skibí. Esakinan por disminui e efekto di e funshonamentu di e reglamentu. TI a
rekomendá pa evalua e finansiamentu di partidonan polítiko i pa renobá e leinan pa hasi kontrol di
grupo polítiko i nan kandidatonan individual di manera mas efektivo.
E Landsverordening ta obligá un partido polítiko pa entrega un rapòrt anual i un rapòrt finansiero
promé ku 1 di aprel na Konseho Elektoral Konseho (KE), ku ta e kontinuashon di Hoofdstembureau di
Kòrsou. E rapòrt mester kontene informashon tokante e posishon finansierdo di e partido i alabes un
deklarashon konsolidá tokante entrada i gastu. KE ta manda e rapòrt finansiero pa Stichting
Overheidsaccountantsbureau (SOAB), ku ta kontrolá e si e dato den e rapòrt ta kumpli korektamente.
Finalmente, SOAB ta manda su konseho tokante e rapòrt na KE.
Partidonan polítiko mester entrega tambe un resumen di regalonan/donashonnan promé ku 1 di
februari di kada aña na KE. Esaki ta konta tambe pa kandidatonan individual ku a partisipá den
elekshon di Staten mester entrega un resumen di e regalonan risibí un luna despues di e dia di
elekshon na KE. Na us turno, KE por pidi na SOAB tambe pa kontrolá riba e realidat di e
informashonnan risibí. E resultadonan di e kontrolnan di SOAB ta keda warda den archivo di KE.
Un di e burakunan den e lei ta e ausensia di un obligashon pa publikashon di dato. Konseho Elektoral
i SOAB, segun artíkulo 20 di e Landsverordening, tin di tene nan mes na un obligashon di
konfidensialidat. Kualke violashon di esaki ta konsiderá un krimen.

E Landsverordening tampoko ta rekerí e partido polítiko mes pa publiká su informashon finansiero i
tampoko ta permití publikashon di resumen di regalonan na partido polítiko i nan kandidatonan.
Esaki ta hasi e kontrol públiko tokante e sosten finansiero di partidonan polítiko praktikamente
imposibel. Segun e rapòrt di Transparency International, ta resultá ku asta den e kaso ku un persona
hasi un apelashon husando e Ley di Openbaarheid van Bestuur, ta hopi probabel ku nan lo no risibi
informashon tokante finansiamentu die partidonan polítiko. Pa fomentá transparensha, partidonan
polítiko mester duna klaridat riba nan finansiamentu, segun TI.
Kumplimentu di e Landsverordening
Si KE konstatá òf ta sospechá ku un partido polítiko òf un kandidato a komete un akto ku, segun e
Landsverordening, ta un krimen, nan ta hasi aangifte segun artíkulo 18 di e Landsverordening na
Ministerio Públiko.
Durante elekshon di 19 di mart 2021, un total di 353 persona ku tabata kandidato riba un di e 15
listanan. Den e Rapòrt di Annual di 2021 di KE ta menshoná lo siguiente: “[…] riba 23 di september
2021, KE, konforme na e regla legal, a notifiká Prokurador-Generaal ku pa e fecha ey, 87 kandidato
no a kumpli ku artíkulo 12 lid 2 di e regulashon menshona.” Esaki ta 25% di e total kantidat di
kandidato.
Argumentonan ‘pro’ i ‘kontra’ di publikashon di dato
Fundashon Kòrsou Transparente (Kòrsou Transparente) a organisá un debate durante Dia
Internashonal kontra Kòrupshon na desèmber 2021 riba e topiko ‘transparansia’. Un di e
deklarashonnan ku a diskutí riba dje tabata: ‘Finansiamentu di partidonan polítiko mester ta públiko’.
Un panel di eksperto for di mundo empresarial i sektor públiko a duna nan punto di bista tokante e
asuntu aki. Esnan Pro publikashon a enfatisá ku e ley di finansa aktual no ta adèkua pa logra e
transparansia deseá pa pueblo. Segun esnan Pro, publikashon ta benefisioso tanto pa komunidat
komo tambe pa e polítiko mes. Esnan kontra, sinembargo, a argumentá ku publikashon di
nombernan di dunadónan di sen por tin konsekuensha pa entre otro empresanan ku por para
donashon na partidonan polítiko, kual tin komo riesgo ku e fluho legal di plaka ta para i ku kampaña
di partidonan polítiko ta ser finansia ku kapital kriminal.
Proposishon di ley inisiativo
Na 2014, un frakshon di Staten a presenta un proposishon di ley inisiativo pa promové transparansha
konforme e rekomendashonnan di TI. Hoofdstembureau (awor Konseho Elektoral) ta bira
responsabel pa publiká e resumen ku nan a risibí i e informenan finansiero lo bira disponibel pa tur
hende. Partidonan polítiko lo keda liber pa desidí kon nan ta hanja donashon i kon nan ta gasta esaki,
teniendo na kuenta ku nan aktonan no ta kontra di lei. E status di e proposishon aki ta deskonosí pa
Kòrsou Transparente.
‘Follow the money’ ta importante den kontèksto di krea konfiansa den un demokrasia. Pa evitá ku
finansiadó di partidonan polítiko ta wordu benefisiá segun e prinsipio di ‘ken ta paga, ta manda’ i otro

kompanianan i/òf siudadano ta wordu perhudiká, Kòrsou Transparente ta keda insistí riba un
transparansha kompleto tokante e sponsor i dunadó di partidonan polítiko. Finansiamentu di nos
partidonan polítiko mester wordu di monitor atentamente pa medio di leinan saludabel i realisabel.
Ainda tin otro buraku tokante e finansiamentu di partidonan polítiko ku TI a konstatá i ku lo wordu
analisá den un otro artíkulo. Ta importante pa sigui atendé e rekomendashonnan di e rapòrt aki
pasobra e riesgonan di integridat no ta desaparese di nan mes. E rekomendashonnan ku a wordu hasi
na 2013, ketu bai ta sigui ta relevante i implementashon di esaki por yudá na un gobernashon íntegro
i konfiabel. E artíkulo aki ta e di tres (3) den un sèri di seis (6) kaminda ta tuma e rekomendashonnan
for di e di Transparency International ku a wordu publiká há diez aña pasa.
Fundashon Kòrsou Transparente ta un inisiativa sivil, ku a surgi despues di investigashon di
Transparency International. E meta di e fundashon ta pa konsientisá nos komunidat tokante e
efektonan dañino di korupshon, e importansia di integridat i pa stimulá publiko en general pa
demandá un Kòrsou íntegro. Pa okashon di e aniversario di 10 aña di e rapòrt di NIS, Kòrsou
Transparente ta organisá riba 8 di desèmber 2023, na okashon di Dia Internashonal di Lucha kontra
Korupshon di Nasionnan Uni, e seminar ‘Un Gobernashon Íntegro: Un kondishon esensial pa un
kresementu sostenibel i duradero na Kòrsou’. Detayenan adishonal ta wordu anunsiá pronto. Den
preparashon pa e fecha aki, Kòrsou Transparente lo publiká un serie di artíkulonan kaminda lo enfoká
riba rekomendashonnan espesífiko for di e investigashon. E artíkulo aki ta e di tres den un serie di 6.
Fuente:
• Transparency International, National Integrity System assessment Curaçao 2013 (pag. 165 en
166). https://www.transparency.org/en/publications/national-integrity-system-assessmentcuracao-2013
• Landsverordening financiën politieke groeperingen (A.B. 2010, no. 87)
• Lei Konseho Supremo Elektoral (P.B. 2020, no. 111)
• Jaarverslag 2021 Electorale Raad Curaçao, Waarborg voor de integriteit en betrouwbaarheid
van onze democratie!
• Komunikado pa prensa: Notifikashon di KSE na Procurador General tokante kandidatonan ku
ainda no a kumpli ku artíkulo 12 insiso 2 di e lei di finansiamentu agrupashonnan polítiko

 

---

 

GEBREK AAN TRANSPARANTIE IN PARTIJ FINANCIERING VEREIST
AANDACHT
In de politiek draait het om meer dan ideologie en het verwezenlijken van idealen. Feit is: zonder geld
is er geen politieke partij. Waar dat geld vandaan komt bepaalt het vertrouwen van de burger in de
politiek en in de democratie omdat voor velen geldt ‘wie betaalt, bepaalt’. Waar komt het geld dat
onze politieke partijen te besteden hebben vandaan? Van keurige lokale bedrijven, van stichtingen,
buitenlandse donors of anonieme suikerooms? Transparantie, regulering en het inzichtelijk maken van
partij financiering is van essentieel belang. Op Curaçao is in 2010 de Landsverordening financiën
politieke groeperingen (hierna: de landsverordening) in het leven geroepen om de integriteit van
politieke partijen te bevorderen.
Ondanks dat deze landsverordening een stap in de goede richting is, zijn er volgens Transparency
International (TI) in haar rapport van 2013 nog steeds leemtes en ambiguïteiten in het wettelijk kader.
Deze kunnen afbreuk doen aan de effectiviteit van de beoogde doelstelling van de regeling. TI heeft
aanbevolen om de financiering van politieke partijen te evalueren en om de wetgeving te herzien om
een effectievere controle van politieke groeperingen en hun individuele kandidaten mogelijk te maken.
De landsverordening verplicht politieke groeperingen om jaarlijks vóór 1 april hun jaarverslag en een
financieel verslag in te dienen bij de Electorale Raad (ER), de opvolger van het Hoofdstembureau
Curaçao. Het verslag moet informatie geven over de vermogenspositie van de groepering en een
geconsolideerde verklaring van de inkomsten en uitgaven. De ER stuurt het financieel verslag aan de
Stichting Overheidsaccountantsbureau (SOAB) die de juistheid van de gegevens in het verslag
controleert. SOAB stuurt haar advies met betrekking tot het financieel verslag naar de ER.
Politieke groeperingen dienen voorts jaarlijks vóór 1 februari een overzicht van giften in te dienen bij
de ER. Ook de individuele kandidaten die hebben meegedaan aan de verkiezing van de Staten dienen
een maand na de dag van de verkiezingen een overzicht van aan hen gedane giften bij de ER in te
dienen. De ER kan de SOAB verzoeken ook de juistheid van deze gedane opgaven te controleren. De
resultaten van de SOAB controles worden door de ER bewaard.
Een van de leemtes is het ontbreken van een verplichting tot openbaarmaking van gegevens. De ER en
de SOAB zijn ingevolge artikel 20 van de landsverordening gehouden aan een geheimhoudingsplicht.
Schending hiervan wordt aangemerkt als een strafbaar feit.
De landsverordening vereist evenmin dat politieke groeperingen zèlf hun financiële informatie
openbaar maken en het is ook niet toegestaan om de overzichten van giften aan politieke
groeperingen en hun kandidaten openbaar te maken. Dit maakt publieke controle op politieke
financiële steun juist onmogelijk. Uit de rapportage van TI blijkt dat zelfs met een beroep op de
Landsverordening Openbaarheid van Bestuur het onwaarschijnlijk is dat toegang wordt verschaft tot
de informatie over de financiers van politieke groeperingen. Terwijl volgens TI politieke partijen juist
openheid zouden moeten geven over hun inkomsten.

Naleving van de landsverordening
Als de ER vaststelt of vermoedt dat een politieke groepering of een kandidaat een feit heeft gepleegd
dat volgens de landsverordening strafbaar is, doet zij hiervan op grond van artikel 18 van de
landsverordening aangifte bij het Openbaar Ministerie.
Bij de verkiezingen van 19 maart 2021 stonden in totaal 353 personen op een van de 15 lijsten als
kandidaat. In het Jaarverslag 2021 van de ER staat het volgende vermeld: “[…] op 23 september 2021
heeft de Electorale Raad conform wettelijk voorschrift de Procureur-Generaal op de hoogte gesteld
dat tot op die dag, 87 kandidaten in overtreding waren met artikel 12 lid 2 van genoemde
landsverordening.” Dit is 25% van het totale aantal kandidaten.
Argumenten ‘voor’ en ‘tegen’ openbaarmaking gegevens
Fundashon Kòrsou Transparente (Kòrsou Transparente) heeft in het kader van de Internationale Dag
tegen Corruptie in december 2021 een debatavond gehouden over ‘transparantie’. Er werd
gediscussieerd over de stelling ‘Financiering van politieke partijen moet openbaar zijn’. Een panel van
experts uit het bedrijfsleven en de publieke sector heeft in het debat haar zienswijze gegeven over dit
onderwerp. De voorstanders van openbaarmaking benadrukten dat de huidige landsverordening niet
toereikend is om de beoogde transparantie voor de burger te bereiken. Volgens de voorstanders zou
publicatie ten goede komen van zowel de gemeenschap als ook de politicus zelf. Tegenstanders
meenden echter dat het openbaar maken van namen van geld sponsors ertoe kan leiden dat het
bedrijfsleven ervan wordt weerhouden om giften te doen aan politieke groeperingen waardoor het
risico toeneemt dat de legale geldstroom ophoudt te bestaan en dat campagnes van politieke partijen
gefinancieerd zullen worden met crimineel vermogen. Een verslag van dit debat is op te vragen via
korsoutransparente@gmail.com
Initiatiefwetsvoorstel
In 2014 kwam een fractie van de Staten met een initiatiefwetsvoorstel om transparantie conform de
aanbevelingen van TI te bevorderen. Het Hoofdstembureau (thans de ER) zou verantwoordelijk
worden voor het openbaar maken van de ontvangen overzichten en financiële verslagen zouden voor
iedereen ter inzage worden gemaakt. Politieke partijen zouden vrij zijn om zelf te bepalen hoe zij aan
financiële middelen komen en hoe zij die besteden, zolang deze handelingen niet in strijd zijn met de
wet. De status van dit voorstel is voor Kòrsou Transparente onbekend.
Follow the money is in het kader van het vertrouwen in de democratie belangrijk. Om te voorkomen
dat in de besteding van publieke middelen de financiers van politieke partijen worden bevoordeeld
volgens het principe van ‘wie betaalt, bepaalt’ en andere bedrijven en burgers daarmee worden
benadeeld staat Kòrsou Transparente, volledige transparantie voor van de sponsoren en donateurs
van politieke partijen.De financiering van onze politieke partijen dient door gezonde en uitvoerbare
wetgeving nauwlettend in de gaten te worden gehouden.
Er zijn nog andere leemtes met betrekking tot de financiering van politieke groeperingen die door TI
zijn geconstateerd en in een ander artikel zullen worden belicht. Het is belangrijk om stil te staan bij
de aanbevelingen van dit rapport omdat de integriteitsrisico’s niet vanzelf verdwijnen. De
aanbevelingen die destijds zijn gedaan zijn nog steeds relevant en implementatie kan een belangrijke
bijdrage leveren aan een integer en betrouwbaar bestuur. Er is blijvende aandacht nodig om
transparantie en integriteit te bevorderen. Dit artikel is het derde in een reeks van zes waarin wordt

stilgestaan bij de aanbevelingen uit het rapport van Transparency International wat tien jaar geleden
is gepubliceerd.
Fundashon Kòrsou Transparente is een burgerinitiatief, ontstaan na het onderzoek van Transparency
International. Het doel van de stichting is om de bewustwording van de gemeenschap van de
schadelijke effecten van corruptie en het belang van integriteit te vergroten en burgers aan te
moedigen om op te komen voor een integer Curaçao. Ter gelegenheid van het 10-jarig jubileum van
het NIS- rapport organiseert Kòrsou Transparente op 8 december 2023, in het kader van de United
Nations International Anti-Corruption Day, het seminar ‘Integer Bestuur: Een voorwaarde voor
duurzame groei op Curaçao’. Nadere informatie wordt later bekendgemaakt. In aanloop naar deze
datum publiceert Kòrsou Transparente een aantal artikelen waarin specifieke aanbevelingen uit het
onderzoek worden belicht. Dit artikel is de 3de in een reeks van 6.
Bronvermelding:
• Transparency International, National Integrity System assessment Curaçao 2013 (pag. 165 en
166). https://www.transparency.org/en/publications/national-integrity-system-assessmentcuracao-2013
• Landsverordening financiën politieke groeperingen (A.B. 2010, no. 87)
• Lei Konseho Supremo Elektoral (P.B. 2020, no. 111)
• Jaarverslag 2021 Electorale Raad Curaçao, Waarborg voor de integriteit en betrouwbaarheid
van onze democratie!
• Komunikado pa prensa: Notifikashon di KSE na Procurador General tokante kandidatonan ku
ainda no a kumpli ku artíkulo 12 insiso 2 di e lei di finansiamentu agrupashonnan polítiko