Karta pa Konseho Insular Desaroyo Akuerdo Intergubernamental

 

Karta pa Konseho Insular
Desaroyo Akuerdo Intergubernamental

16-02-2021

Dos aña Akuerdo Intergubernamental Boneiru 

E Akuerdo Intergubernamental entre Entidat Públiko Boneiru i Estado Hulandes ta eksistí dos aña. Na fin di aña 2018 e partnernan a firma e akuerdo ku e ambishon pa fiha un vishon pa término largu pa Boneiru i fortifiká e koperashon ku Reino. E akuerdo ta kontené entre otro palabrashonnan tokante un desaroyo duradero pa futuro pa loke ta trata infrastruktura i mehorashon di kalidat di bida pa pueblo di Boneiru. Relashoná ku e último ei mester pensa riba engrandesementu di siguridat di empleo i redukshon di kosto di bida. Fortifikashon di gobernashon lokal i aparato públiko ta forma base di e akuerdo: un organisashon gubernamental i atministrativo sólido ta nesesario pa awor aki i den futuro enfrentá e retonan di desaroyo na Boneiru i realisá e palabrashonnan ku tin den e akuerdo. Ministerio di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino ta sostené Entidat Públiko Boneiru mas tantu posibel pa yega na un finalisashon eksitoso di e palabrashonnan ku tin den e Akuerdo Intergubernamental, ku tur e desafionan ku esaki ta trese kuné.

Di preparashon pa ehekushon

E durashon total di e Akuerdo Intergubernamental ta kuater aña. Durante e último dos aña hopi kos a pasa, aunke un parti importante di e trabounan te ainda a tuma lugá tras di kòrtina. Mènedjer di programa Danny Rojer ta duna e siguiente splikashon: ‘Den preparashon pa ehekushon di e Akuerdo Intergubernamental e partnernan Entidat Públiko Boneiru i Reino a traha hopi riba análisis di formashon di vishon. Esei ta sòru pa tin un base pa e aserkamentu i finansiamentu i ku awor aki tin e ekspertisio nesesario na nos isla. E dos añanan binidero ta dediká na ehekushon di proyekto.’ A traha duru tambe riba dokumentunan hurídiko manera ordenansa, por ehèmpel riba tereno di konstrukshon di bibienda sosial i akohida pa mucha: esaki ta nesesario pa por kuminsá ku ehekushon.

Den e fase di preparashon a drenta relashon di kolaborashon òf a fortifiká esaki mas aleu ku algun munisipio na Hulanda Oropeo, entre otro Rotterdam, Alphen aan de Rijn i Leiden. E munisipionan aki a pone ekspertisio i kapasidat disponibel pa entre otro maneho di proyekto. Danki na e kolaborashon aki tambe por a kuminsá konkretamente ku algun desaroyo, por ehèmpel renobashon di kaminda. A asfaltá e kamindanan prinsipal pa i rònt di tres skol na nos isla. Tambe a kuminsá ku renobashon di Kaya Carlos A. Nicolaas i na kuminsamentu di e aña aki lo ehekutá renobashon di Kaya Grandi. E pinturanan ta kla kaba. Pa Kaya Amsterdam i Kaya Gob. N. Debrot ta trahando riba e diseñonan, kaminda ta inkluí e desagwe di awa di yobe i un sistema di kloaka. E konstrukshon mester kuminsá meimei di aña 2021.

Resultadonan konkreto

Riba tereno sosial a hasi hopi trabou a base di e Akuerdo Intergubernamental. Huntu ku ministerio di Asuntunan Sosial i Empleo (SZW) Entidat Públiko Boneiru a kuminsá ku un sentro di trabou, yamá Plenchi di Trabou. Akinan ministerio di Asuntunan Sosial i Empleo i Entidat Públiko Boneiru ta traha huntu pa krea oportunidat di trabou, duna konseho tokante posibilidat di karera i ofresé formashon i treinen. Tur kos ta enfoká riba yuda hende haña un trabou i krea oportunidat pa mihó entrada pa poblashon lokal. Esaki a bira mas importante ainda awor ku hendenan a pèrdè nan trabou òf ku tin menasa ku nan ta bai pèrdè esaki pa motibu di e krísis di COVID. Entretantu a habri Plenchi di Trabou na un manera  official den e edifisio anterior di Girobank den sentro di Playa. Tur hende ku ta buskando un (otro) trabou por akudí akinan pa konseho personal. Dunadónan di trabou tambe por akudí na Plenchi di Trabou pa konseho i pa yena nan vakaturanan.

Via BES(t)4Kids entretantu tin un programa pa krea akohida pa mucha pagabel i adekuá. Den e programa aki e tres entidatnan públiko Boneiru, Sint Eustatius i Saba ta traha huntu ku e ministerionan ku ta direktamente enbolbí (Asuntunan Sosial i Empleo, Enseñansa, Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino i Salubridat, Bienestar i Deporte). Danki na un areglo di supsidio nobo e gastunan pa akohida durante dia i fasilidatnan pa despues di skol a baha konsiderabelmente. Na mes momentu, entre otro pa medio di formashon i treinen, ta sigui traha riba profeshonalisashon mas aleu di e sentronan pa akohida pa mucha. A base di e programa ta trahando riba un lei, di manera ku e gastunan pa mayornan lo baha mas tantu ainda i ku lo garantisá e kalidat mehorá di akohida strukturalmente.

Un otro desaroyo importante ta konstrukshon di 500 kas di hür sosial den sinku aña. Esaki ta tuma lugá a base di e koperashon ku a palabrá den Akuerdo Intergubernamental entre Fundashon Cas Boneriano (FCB), Entidat Públiko Boneiru i ministerio di Asuntunan Sosial i Empleo. Aktualmente ya kaba Fundashon Cas Boneriano a entregá 76 kas. Durante e dos añanan binidero 204 bibienda mester bini aserka. Den e añanan siguiente lo bini 220 kas mas aserka. Tambe Entidat Públiko Boneiru a instalá un komishon di hür. E desaroyonan aki, den kombinashon ku e ambishon pa laga ‘Nationale Hypotheekgarantie’ konta na Boneiru tambe i introdukshon di kompensashon di hür, mester kondusí na e echo ku bibamentu ta bira pagabel pa tur hende na Boneiru.

Pa fortifiká i diversifiká ekonomia lokal,Entidat Públiko Boneiru ku sosten di ekspertisio i medionan for di e Akuerdo Intergubernamental a traha plan pa profeshonalisashon di agrikultura i krio di bestia. Pa e fin aki entre otro ta renobá abatuar: segun ekspektativa na kuminsamentu di e aña aki ta kuminsá ku esaki i ta finalis’é den e último lunanan di 2021. Pero no ta keda na esei so. Entidat Públiko Boneiru a laga formulá un plan di aserkamentu i a nombra un mènedjer di transishon pa profeshonalisashon di e servisio di Agrikultura, Krio di Bestia i Peska (LVV). E mènedjer di transishon aki ku determinashon a kuminsá traha riba desaroyo i areglo di e tereno di LVV i fortifikashon di e servisio atministrativo. A limpia diferente parsela i a sòru pa nan ta kla pa produkshon; entretantu e promé kosechanan ta un echo. Tambe LVV a pone 12 kavel disponibel kaminda kunukeronan por kultivá bèrdura i otro tipo di kultivo. Resientemente a entregá e promé kavel.

Fortifikashon di gobernashon i aparato públiko

Manera menshoná e base ta keda den fortifikashon di gobernashon i aparato públiko. Di e manera ei por realisá e palabrashonnan ku a hasi den e Akuerdo Intergubernamental i mehorá dunamentu di servisio na siudadanonan di Boneiru. Den kuadro di desaroyo di organisashon Entidat Públiko Boneiru ku sosten for di e Akuerdo Intergubernamental a formulá un análisis di organisashon, un vishon i un konseho di desaroyo.

Banda di esei durante e último dos añanan e programa di integridat ‘Gobernashon Públiko Konfiabel Boneiru’ (Betrouwbaar Openbaar Bestuur Bonaire – BOBB). Esaki tabata riba inisiativa di gezaghèber i a bira posibel pa medio di entre otro un kontribushon di ministerio di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino. Konkretamente e aktividatnan dentro di e programa a kondusí na un análisis di sistema, un kódigo di komportashon i un protokòl di mantenshon ku a keda formulá den koperashon ku Konseho Insular i nombrashon di dos kordinadó di integridat. Na luna di novèmber 2020 gezaghèber, den konsulta ku sekretario insular i Kolegio Ehekutivo, a entregá un petishon pa kontinuashon di e programa pa dos aña mas. Pa esaki na luna di desèmber di aña pasá ministerio di Asuntunan Interno i Relashonnan den Reino un biaha mas a otorgá un kontribushon.

Desafionan                    

Aunke ku awor aki hopi proyekto ta lantando konkretamente for di suela, e mènedjer di programa di e Akuerdo Intergubernamental ta mira algun desafio grandi tambe. E ekspertisio ku awor aki ta disponibel for di entre otro e munisipionan ku Entidat Públiko Boneiru ta traha huntu kuné,mester integrá na un manera duradero den aparato públiko di Entidat Públiko Boneiru. Esaki ta eksigí un fortifikashon di e aparato públiko, kaminda no solamente treinen i desaroyo di personal ta importante. Buska ekspertisio spesífiko komo komplementashon di loke Entidat Públiko Boneiru ta disponé di dje kaba awor aki i guia i komunikashon profeshonal interno tambe ta krusial. Un otro desafio ta implementashon di maneho nobo di tereno. Maneho di tereno bon i transparente ta importante pa kada habitante di Boneiru. E ambishon for di e Akuerdo Intergubernamental pa introdukshon di kompensashon di hür tambe ta sufri retraso. Relashoná ku e kamindanan un profeshonalisashon mas aleu di e kolaborashon integrá pa traha a base di proyekto ta esensial den kaso di logra progreso. Pa loke ta trata e trayekto di maneho finansiero a surgi retraso grandi ku aktualmente na un manera desididu a tuma enkargo di dje pa medio di un changeteam den kombinashon ku OLB. Ku binida di e hefe nobo di finansa i un struktura nobo di presishon, konfiabilidat i legitimidat, ta trahando riba un deklarashon aprobá di akountent. Den esaki garantia lokal ta di gran importansia. Supervishon ta krusial pa sòru ku ta implementá i mantené tur kambio i mehorashon strukturalmente.

Mènedjer di programa Danny Rojer ta indiká: ‘E último dos aña nos a realisá hopi tras di kòrtina. E dos añanan binidero ta den kuadro di implementashon ku lo kondusí na hopi konsekuensia visibel pa nos poblashon. Tin hopi trabou pa hasi ainda, den koperashon ku Entidat Públiko Boneiru i Reino nos ta kere den bon resultado!’          

Brief aan Eilandsraad Bonaire
Betref: voortgang bestuursakkoord

16-02-2021

Twee jaar Bestuursakkoord Bonaire

Het Bestuursakkoord tussen het Openbaar Lichaam Bonaire en de Staat der Nederlanden bestaat twee jaar. Eind 2018 hebben de partners het akkoord ondertekend in de ambitie een langetermijnvisie voor Bonaire vast te leggen en de samenwerking met het Rijk te versterken. Het akkoord bevat onder andere afspraken over een toekomstbestendige ontwikkeling van de infrastructuur en het verhogen van de kwaliteit van leven voor de bevolking van Bonaire. Denk bij dat laatste aan het vergroten van de baanzekerheid en verlagen van de kosten van levensonderhoud. Versterking van het lokale bestuur en ambtelijk apparaat vormt de basis van het akkoord: een sterke bestuurlijke en ambtelijke organisatie is nodig om nu en in de toekomst de ontwikkeluitdagingen op Bonaire aan te gaan en de afspraken uit het akkoord te realiseren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken ondersteunt het OLB zoveel mogelijk om de afspraken uit het Bestuursakkoord, met alle uitdagingen van dien, tot een succesvolle afronding te brengen.

Van voorbereiding naar uitvoering

De totale looptijd van het bestuursakkoord is vier jaar. De afgelopen twee jaar is er veel gebeurd, al heeft een belangrijk deel van de werkzaamheden zich tot nog toe achter de schermen afgespeeld. Programmamanager Danny Rojer legt dit uit: ´In de voorbereiding van de uitvoering van het Bestuursakkoord hebben de partners OLB en het Rijk veel gewerkt aan analyse en visievorming. Dat zorgt ervoor dat er een basis ligt voor de aanpak en financiering en dat benodigde deskundigheid nu op het eiland aanwezig is. De komende twee jaar staan in het teken van uitvoer van projecten.´ Ook is hard gewerkt aan juridische documenten zoals verordeningen, bijvoorbeeld op het gebied van sociale woningbouw en kinderopvang: die zijn nodig om met de uitvoering van start te kunnen gaan. 

In de voorbereidingsfase zijn samenwerkingsverbanden aangegaan of verder versterkt met een aantal gemeenten in Europees Nederland, waaronder Rotterdam, Alphen aan de Rijn en Leiden. Deze gemeenten hebben expertise en capaciteit op onder meer projectmanagement beschikbaar gesteld. Mede dankzij deze samenwerking kon concreet al een aantal ontwikkelingen in gang worden gezet, bijvoorbeeld de renovatie van wegen. De hoofdwegen naar en rondom drie scholen op het eiland zijn geasfalteerd. Ook is een start gemaakt met de renovatie van de Kaya Nicolas en zal begin dit jaar de renovatie van de Kaya Grandi worden uitgevoerd. De tekeningen liggen al klaar. Voor Kaya Amsterdam en Kaya Debrot wordt gewerkt aan ontwerpen, waarin de afwatering van regenwater en een rioleringsstelsel wordt meegenomen. De aanleg moet medio 2021 starten.

Concrete resultaten

Ook op sociaal gebied is vanuit het Bestuursakkoord stevig aan de weg getimmerd. Samen met het ministerie van Sociale Zaken (SZW) heeft het OLB een jobcentrum, Plenchi di trabou opgezet. Hierin trekken SZW en het OLB gezamenlijk op om baankansen te creëren, te adviseren over carrièremogelijkheden en opleidingen en trainingen aan te bieden. Alles is erop gericht om mensen aan een baan te helpen en kansen op betere inkomens te creëren voor de lokale bevolking. Dat is des te belangrijker geworden nu mensen hun baan hebben verloren of dreigen te verliezen door de COVID crisis. Het Plenchi is inmiddels formeel geopend, in het voormalig kantoor van de Girobank  in het centrum van Kralendijk. Iedereen die op zoek is naar een (andere) baan kan daar terecht voor persoonlijk advies. Ook werkgevers kunnen bij het Plenchi terecht voor advies en de invulling van vacatures.

Via BES(t)4Kids loopt ondertussen een programma voor het creëren van betaalbare en goede kinderopvang. In dit programma werken de drie openbare lichamen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba samen met de direct betrokken ministeries (Sociale Zaken, Onderwijs, Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Dankzij een nieuwe subsidieregeling zijn de kosten voor dagopvang en naschoolse voorzieningen inmiddels aanzienlijk gedaald. Tegelijkertijd wordt onder meer via opleiding en trainingen gewerkt aan verdere professionalisering van de kinderopvangcentra. Vanuit het programma is een wet in de maak, waardoor de kosten voor ouders nog verder zullen dalen en de verhoogde kwaliteit van de opvang structureel zal worden geborgd.

Een andere belangrijke ontwikkeling is de bouw van 500 sociale huurwoningen in vijf jaar. Dit gebeurt vanuit de in het Bestuursakkoord afgesproken samenwerking tussen Fundashon Cas Bonairiano (FCB), het OLB en het ministerie van Binnenlandse Zaken. Momenteel heeft FCB al 76 woningen opgeleverd. De komende twee jaar moeten daar 204 woningen bijkomen. In de jaren daarop volgen er nog eens 220. Tevens heeft het OLB een huurcommissie geïnstalleerd. Deze ontwikkelingen, in combinatie met de ambities de Nationale Hypotheekgarantie ook op Bonaire te laten gelden en de introductie van huurcompensatie, moeten ertoe leiden dat wonen voor iedereen op Bonaire betaalbaar wordt. 

Om de lokale economie te versterken en diversifiëren, heeft het OLB, met ondersteuning van expertise en middelen vanuit het Bestuursakkoord, plannen gemaakt om de landbouw en veeteelt te professionaliseren. Hiertoe wordt onder andere het slachthuis gerenoveerd: dit gaat naar verwachting begin dit jaar van start en wordt in het najaar van 2021 afgerond. Daar blijft het overigens niet bij. Het OLB heeft een plan van aanpak laten opstellen en een transitiemanager aangesteld voor de professionalisering van de dienst Landbouw Veeteelt en Visserij (LVV). Deze transitiemanager heeft de ontwikkeling en inrichting van het LVV terrein en de versterking van de ambtelijke dienst voortvarend ter hand genomen. Zo zijn verschillende percelen schoongemaakt en klaar voor productie; de eerste oogsten zijn inmiddels een feit. Ook heeft LVV 12 kavels beschikbaar gesteld waarop kunukero’s groenten en gewassen kunnen verbouwen. De eerste kavel is onlangs uitgegeven.

Versterking van het bestuur en ambtelijk apparaat

Zoals gezegd ligt de basis in versterking van het bestuur en ambtelijk apparaat. Op die manier kunnen de gemaakte afspraken uit het Bestuursakkoord worden gerealiseerd en de dienstverlening aan de burgers van Bonaire worden verbeterd. In het kader van de organisatieontwikkeling heeft het OLB met ondersteuning vanuit het Bestuursakkoord een organisatieanalyse, een visie en een ontwikkeladvies opgesteld. 

Daarnaast liep de afgelopen twee jaar het integriteitsprogramma ‘Betrouwbaar Openbaar Bestuur Bonaire (BOBB). Dit was op initiatief van de gezaghebber en mede mogelijk gemaakt door middel van een bijdrage vanuit het ministerie van BZK. Concreet hebben de activiteiten binnen het programma geleid tot een systeemanalyse, opgestelde risicoprofielen van bestuurders, trainingen voor de eilandsraad, een in samenwerking met de eilandsraad opgestelde gedragscode en handhavingsprotocol en de aanstelling van twee integriteitscoördinatoren. In november 2020 diende de gezaghebber, in samenspraak met de eilandsecretaris en het Bestuurscollege, een aanvraag in ter continuering van het programma voor nog eens twee jaar. Hiervoor is in december afgelopen jaar wederom een bijdrage toegekend door het ministerie van BZK.

Uitdagingen

Hoewel veel projecten nu concreet van de grond komen, ziet de programmamanager van het Bestuursakkoord ook een aantal grote uitdagingen. De expertise die nu beschikbaar is vanuit onder meer de gemeenten waar het OLB mee samenwerkt, moet duurzaam worden ingebed in het ambtelijk apparaat van het OLB. Dit vergt een versterking van het ambtelijk apparaat, waarbij niet alleen training en ontwikkeling van personeel belangrijk is. Ook het zoeken naar specifieke expertise in aanvulling op wat het openbaar lichaam nu al in huis heeft en een professionele interne aansturing en communicatie is cruciaal. Een andere uitdaging is de implementatie van nieuw grondbeleid. Goed en transparant grondbeleid is belangrijk voor elke inwoner van Bonaire. Ook de ambitie uit het Bestuursakkoord voor de introductie van huurcompensatie loopt vertraging op. Met betrekking tot de wegen is een verdere professionalisering van de geïntegreerde samenwerking om projectmatig te werken essentieel bij het boeken van voortgang. Voor wat betreft  het traject van financieel beheer is er een grote vertraging ontstaan dat momenteel voortvarend is opgepakt door middel van een changeteam in samenwerking met het OLB. Met de komst van het nieuwe hoofd financiën en een nieuwe structuur van getrouwheid en rechtmatigheid wordt er gewerkt aan een goedkeurende accountantsverklaring. Lokale borging in deze is van groot belang. Toezicht is cruciaal  om te zorgen dat alle wijzigingen en verbeteringen structureel worden geïmplementeerd en gehandhaafd. 

Programmamanager Danny Rojer geeft aan: ‘De afgelopen twee jaar hebben we veel achter de schermen gerealiseerd. De komende twee jaar staat  in het kader van implementatie dat veel zichtbare gevolgen teweeg zal brengen voor de bevolking. Er is nog veel werk aan de winkel, in samenwerking met het OLB en het Rijk geloven wij in goede resultaten!’